TITUS
Mahabharata
Part No. 1693
Previous part

Chapter: 12 
Adhyāya 12


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    strīpuṃsayoḥ saṃprayoge   sparśaḥ kasyādʰiko bʰavet
   strī-puṃsayoḥ saṃprayoge   sparśaḥ kasya_adʰiko bʰavet /
Halfverse: c    etan me saṃśayaṃ rājan   yatʰāvad vaktum arhasi
   etan me saṃśayaṃ rājan   yatʰāvad vaktum arhasi /1/

Verse: 2  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    atrāpy udāharantīmam   itihāsaṃ purātanam
   atra_apy udāharanti_imam   itihāsaṃ purātanam /
Halfverse: c    bʰaṅgāśvanena śakrasya   yatʰā vairam abʰūt purā
   bʰaṅgāśvanena śakrasya   yatʰā vairam abʰūt purā /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    purā bʰaṅgāśvano nāma   rājarṣir atidʰārmikaḥ
   purā bʰaṅgāśvano nāma   rāja-r̥ṣir atidʰārmikaḥ /
Halfverse: c    aputraḥ sa naravyāgʰra   putrārtʰaṃ yajñam āharat
   aputraḥ sa nara-vyāgʰra   putra_artʰaṃ yajñam āharat /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    agniṣṭuṃ nāma rājarṣir   indra dviṣṭaṃ mahābalaḥ
   agniṣṭuṃ nāma rāja-r̥ṣir   indra dviṣṭaṃ mahā-balaḥ /
Halfverse: c    prāyaścitteṣu martyānāṃ   putra kāmasya ceṣyate
   prāyaścitteṣu martyānāṃ   putra kāmasya ca_iṣyate /4/ ՙ

Verse: 5 
Halfverse: a    indro jñātvā tu taṃ yajñaṃ   mahābʰāgaḥ sureśvaraḥ
   indro jñātvā tu taṃ yajñaṃ   mahā-bʰāgaḥ sura_īśvaraḥ /
Halfverse: c    antaraṃ tasya rājarṣer   anviccʰan niyatātmanaḥ
   antaraṃ tasya rāja-r̥ṣer   anviccʰan niyata_ātmanaḥ /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    kasya cit tv atʰa kālasya   mr̥gayām aṭato nr̥pa
   kasyacit tv atʰa kālasya   mr̥gayām aṭato nr̥pa /
Halfverse: c    idam antaram ity eva   śakro nr̥pam amohayat
   idam antaram ity eva   śakro nr̥pam amohayat /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    ekāśvena ca rājarṣir   bʰrānta indreṇa mohitaḥ
   eka_aśvena ca rāja-r̥ṣir   bʰrānta\ indreṇa mohitaḥ / ՙ
Halfverse: c    na diśo 'vindata nr̥paḥ   kṣutpipāsārditas tadā
   na diśo_avindata nr̥paḥ   kṣut-pipāsā_arditas tadā /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    itaś cetaś ca vai dʰāvañ   śramatr̥ṣṇārdito nr̥paḥ
   itaś ca_itaś ca vai dʰāvan   śrama-tr̥ṣṇā_ardito nr̥paḥ /
Halfverse: c    saro 'paśyat suruciraṃ   pūrṇaṃ paramavāriṇā
   saro_apaśyat su-ruciraṃ   pūrṇaṃ parama-vāriṇā /
Halfverse: e    so 'vagāhya saras tāta   pāyayām āsa vājinam
   so_avagāhya saras tāta   pāyayāmāsa vājinam /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    atʰa pītodakaṃ so 'śvaṃ   vr̥kṣe baddʰvā nr̥pottamaḥ
   atʰa pīta_udakaṃ so_aśvaṃ   vr̥kṣe baddʰvā nr̥pa_uttamaḥ /
Halfverse: c    avagāhya tataḥ snāto   rājā strītvam avāpa ha
   avagāhya tataḥ snāto   rājā strītvam avāpa ha /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    ātmānaṃ strīkr̥taṃ dr̥ṣṭvā   vrīḍito nr̥pasattamaḥ
   ātmānaṃ strī-kr̥taṃ dr̥ṣṭvā   vrīḍito nr̥pa-sattamaḥ /
Halfverse: c    cintānugata sarvātmā   vyākulendriya cetanaḥ
   cintā_anugata sarva_ātmā   vyākula_indriya cetanaḥ /10/ 10

Verse: 11 
Halfverse: a    ārohiṣye katʰaṃ tv aśvaṃ   katʰaṃ yāsyāmi vai puram
   ārohiṣye katʰaṃ tv aśvaṃ   katʰaṃ yāsyāmi vai puram /
Halfverse: c    agniṣṭuṃ nāma iṣṭaṃ me   putrāṇāṃ śatam aurasam
   agniṣṭuṃ nāma\ iṣṭaṃ me   putrāṇāṃ śatam aurasam /11/ ՙ

Verse: 12 
Halfverse: a    jātaṃ mahābalānāṃ vai   tān pravakṣyāmi kiṃ tv aham
   jātaṃ mahā-balānāṃ vai   tān pravakṣyāmi kiṃ tv aham /
Halfverse: c    dāreṣu cāsmadīyeṣu   paurajānapadeṣu ca
   dāreṣu ca_asmadīyeṣu   paura-jānapadeṣu ca /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    mr̥dutvaṃ ca tanutvaṃ ca   viklavatvaṃ tatʰaiva ca
   mr̥dutvaṃ ca tanutvaṃ ca   viklavatvaṃ tatʰaiva ca /
Halfverse: c    strī guṇā r̥ṣibʰiḥ proktā   dʰarmatattvārtʰa darśibʰiḥ
   strī guṇā\ r̥ṣibʰiḥ proktā   dʰarma-tattva_artʰa darśibʰiḥ / ՙ
Halfverse: e    vyāyāmaḥ karkaśatvaṃ ca   vīryaṃ ca puruṣe guṇāḥ
   vyāyāmaḥ karkaśatvaṃ ca   vīryaṃ ca puruṣe guṇāḥ /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    pauruṣaṃ vipranaṣṭaṃ me   strītvaṃ kenāpi me 'bʰavat
   pauruṣaṃ vipranaṣṭaṃ me   strītvaṃ kena_api me_abʰavat /
Halfverse: c    strībʰāvāt katʰam aśvaṃ tu   punar āroḍʰum utsahe
   strī-bʰāvāt katʰam aśvaṃ tu   punar āroḍʰum utsahe /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    mahatā tv atʰa kʰedena   āruhyāśvaṃ narādʰipaḥ
   mahatā tv atʰa kʰedena āruhya_aśvaṃ nara_adʰipaḥ / ՙ
Halfverse: c    punar āyāt puraṃ tāta   strībʰūto nr̥pasattama
   punar āyāt puraṃ tāta   strī-bʰūto nr̥pa-sattama /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    putrā dārāś ca bʰr̥tyāś ca   paurajānapadāś ca te
   putrā dārāś ca bʰr̥tyāś ca   paura-jānapadāś ca te /
Halfverse: c    kiṃ nv idaṃ tv iti vijñāya   vismayaṃ paramaṃ gatāḥ
   kiṃ nv idaṃ tv iti vijñāya   vismayaṃ paramaṃ gatāḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    atʰovāca sa rājarṣiḥ   strībʰūto vadatāṃ varaḥ
   atʰa_uvāca sa rāja-r̥ṣiḥ   strī-bʰūto vadatāṃ varaḥ /
Halfverse: c    mr̥gayām asmi niryāto   balaiḥ parivr̥to dr̥ḍʰam
   mr̥gayām asmi niryāto   balaiḥ parivr̥to dr̥ḍʰam /
Halfverse: e    udbʰāntaḥ prāviśaṃ gʰoram   aṭavīṃ daivamohitaḥ
   udbʰāntaḥ prāviśaṃ gʰoram   aṭavīṃ daiva-mohitaḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    aṭavyāṃ ca sugʰorāyāṃ   tr̥ṣṇārtʰo naṣṭacetanaḥ
   aṭavyāṃ ca su-gʰorāyāṃ   tr̥ṣṇā_ārtʰo naṣṭa-cetanaḥ /
Halfverse: c    saraḥ suruciraprakʰyam   apaśyaṃ pakṣibʰir vr̥tam
   saraḥ su-rucira-prakʰyam   apaśyaṃ pakṣibʰir vr̥tam /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    tatrāvagāḍʰaḥ strībʰūto   vyaktaṃ daivān na saṃśayaḥ
   tatra_avagāḍʰaḥ strī-bʰūto   vyaktaṃ daivān na saṃśayaḥ /
Halfverse: c    atr̥pta iva putrāṇāṃ   dārāṇāṃ ca dʰanasya ca
   atr̥pta\ iva putrāṇāṃ   dārāṇāṃ ca dʰanasya ca /19/ ՙ

Verse: 20 
Halfverse: a    uvāca putrāṃś ca tataḥ   strībʰūtaḥ pārtʰivottamaḥ
   uvāca putrāṃś ca tataḥ   strī-bʰūtaḥ pārtʰiva_uttamaḥ /
Halfverse: c    saṃprītyā bʰujyatāṃ rājyaṃ   vanaṃ yāsyāmi putrakāḥ
   saṃprītyā bʰujyatāṃ rājyaṃ   vanaṃ yāsyāmi putrakāḥ /
Halfverse: e    abʰiṣicya saputrāṇāṃ   śataṃ rājā vanaṃ gataḥ
   abʰiṣicya sa-putrāṇāṃ   śataṃ rājā vanaṃ gataḥ /20/ 20

Verse: 21 
Halfverse: a    tām āśrame striyaṃ tāta   tāpaso 'bʰyavapadyata
   tām āśrame striyaṃ tāta   tāpaso_abʰyavapadyata /
Halfverse: c    tāpasenāsya putrāṇām   āśrame 'py abʰavac cʰatam
   tāpasena_asya putrāṇām   āśrame_apy abʰavat śatam /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    atʰa sā tān sutān gr̥hya   pūrvaputrān abʰāṣata
   atʰa sā tān sutān gr̥hya   pūrva-putrān abʰāṣata /
Halfverse: c    puruṣatve sutā yūyaṃ   strītve ceme śataṃ sutāḥ
   puruṣatve sutā yūyaṃ   strītve ca_ime śataṃ sutāḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    ekatra bʰujyatāṃ rājyaṃ   bʰrātr̥bʰāvena putrakāḥ
   ekatra bʰujyatāṃ rājyaṃ   bʰrātr̥-bʰāvena putrakāḥ /
Halfverse: c    sahitā bʰrātaras te 'tʰa   rājyaṃ bubʰujire tadā
   sahitā bʰrātaras te_atʰa   rājyaṃ bubʰujire tadā /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    tān dr̥ṣṭvā bʰrātr̥bʰāvena   bʰuñjānān rājyam uttamam
   tān dr̥ṣṭvā bʰrātr̥-bʰāvena   bʰuñjānān rājyam uttamam /
Halfverse: c    cintayām āsa devendro   manyunābʰipariplutaḥ
   cintayāmāsa deva_indro   manyunā_abʰipariplutaḥ /
Halfverse: e    upakāro 'sya rājarṣeḥ   kr̥to nāpakr̥taṃ mayā
   upakāro_asya rāja-r̥ṣeḥ   kr̥to na_apakr̥taṃ mayā /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    tato brāhmaṇarūpeṇa   devarājaḥ śatakratuḥ
   tato brāhmaṇa-rūpeṇa   deva-rājaḥ śata-kratuḥ /
Halfverse: c    bʰedayām āsa tān gatvā   nagaraṃ vai nr̥pātmajān
   bʰedayāmāsa tān gatvā   nagaraṃ vai nr̥pa_ātmajān /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    bʰrātr̥̄ṇāṃ nāsti saubʰrātraṃ   ye 'py ekasya pituḥ sutāḥ
   bʰrātr̥̄ṇāṃ na_asti saubʰrātraṃ   ye_apy ekasya pituḥ sutāḥ /
Halfverse: c    rājyahetor vivaditāḥ   kaśyapasya surāsurāḥ
   rājya-hetor vivaditāḥ   kaśyapasya sura_asurāḥ /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    yūyaṃ bʰaṅgāśvanāpatyās   tāpasasyetare sutāḥ
   yūyaṃ bʰaṅgāśvana_apatyās   tāpasasya_itare sutāḥ /
Halfverse: c    kaśyapasya surāś caiva   asurāś ca sutās tatʰā
   kaśyapasya surāś caiva asurāś ca sutās tatʰā / ՙ
Halfverse: e    yuṣmākaṃ paitr̥kaṃ rājyaṃ   bʰujyate tāpasātmajaiḥ
   yuṣmākaṃ paitr̥kaṃ rājyaṃ   bʰujyate tāpasa_ātmajaiḥ /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    indreṇa bʰeditās te tu   yuddʰe 'nyonyam apātayan
   indreṇa bʰeditās te tu   yuddʰe_anyonyam apātayan /
Halfverse: c    tac cʰrutvā tāpasī cāpi   saṃtaptā praruroda ha
   tat śrutvā tāpasī ca_api   saṃtaptā praruroda ha /28/ ՙ

Verse: 29 
Halfverse: a    brāhmaṇac cʰadmanābʰyetya   tām indro 'tʰānvapr̥ccʰata
   brāhmaṇac cʰadmanā_abʰyetya   tām indro_atʰa_anvapr̥ccʰata /
Halfverse: c    kena duḥkʰena saṃtaptā   rodiṣi tvaṃ varānane
   kena duḥkʰena saṃtaptā   rodiṣi tvaṃ vara_anane /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    brāhmaṇaṃ tu tato dr̥ṣṭvā   sā strī karuṇam abravīt
   brāhmaṇaṃ tu tato dr̥ṣṭvā   sā strī karuṇam abravīt /
Halfverse: c    putrāṇāṃ dve śate brahman   kālena vinivātite
   putrāṇāṃ dve śate brahman   kālena vinivātite /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    ahaṃ rājābʰavaṃ vipra   tatra putraśataṃ mayā
   ahaṃ rājā_abʰavaṃ vipra   tatra putra-śataṃ mayā /
Halfverse: c    samutpannaṃ surūpāṇāṃ   vikrāntānāṃ dvijottama
   samutpannaṃ su-rūpāṇāṃ   vikrāntānāṃ dvija_uttama /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    kadā cin mr̥gayāṃ yāta   udbʰrānto gahane vane
   kadācin mr̥gayāṃ yāta udbʰrānto gahane vane / ՙ
Halfverse: c    avagāḍʰaś ca sarasi   stri bʰūto brāhmaṇottama
   avagāḍʰaś ca sarasi   stri bʰūto brāhmaṇa_uttama /
Halfverse: e    putrān rājye pratiṣṭʰāpya   vanam asmi tato gataḥ
   putrān rājye pratiṣṭʰāpya   vanam asmi tato gataḥ /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    striyāś ca me putraśataṃ   tāpasena mahātmanā
   striyāś ca me putra-śataṃ   tāpasena mahā_ātmanā /
Halfverse: c    āśrame janitaṃ brahman   nītās te nagaraṃ mayā
   āśrame janitaṃ brahman   nītās te nagaraṃ mayā /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    teṣāṃ ca vairam utpannaṃ   kālayogena vai dvija
   teṣāṃ ca vairam utpannaṃ   kāla-yogena vai dvija /
Halfverse: c    etac cʰocāmi viprendra   daivenābʰipariplutā
   etat śocāmi vipra_indra   daivena_abʰipariplutā /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    indras tāṃ duḥkʰitāṃ dr̥ṣṭvā   abravīt paruṣaṃ vacaḥ
   indras tāṃ duḥkʰitāṃ dr̥ṣṭvā abravīt paruṣaṃ vacaḥ / ՙ
Halfverse: c    purā suduḥsahaṃ bʰadre   mama duḥkʰaṃ tvayā kr̥tam
   purā su-duḥsahaṃ bʰadre   mama duḥkʰaṃ tvayā kr̥tam /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    indra dviṣṭena yajatā   mām anādr̥tya durmate
   indra dviṣṭena yajatā   mām anādr̥tya durmate /
Halfverse: c    indro 'ham asmi durbuddʰe   vairaṃ te yātitaṃ mayā
   indro_aham asmi durbuddʰe   vairaṃ te yātitaṃ mayā /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    indraṃ tu dr̥ṣṭvā rājarṣiḥ   pādayoḥ śirasā gataḥ
   indraṃ tu dr̥ṣṭvā rāja-r̥ṣiḥ   pādayoḥ śirasā gataḥ /
Halfverse: c    prasīda tridaśaśreṣṭʰa   putra kāmena sa kratuḥ
   prasīda tridaśa-śreṣṭʰa   putra kāmena sa kratuḥ /
Halfverse: e    iṣṭas tridaśaśārdūla   tatra me kṣantum arhasi
   iṣṭas tridaśa-śārdūla   tatra me kṣantum arhasi /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    praṇipātena tasyendraḥ   parituṭṣo varaṃ dadau
   praṇipātena tasya_indraḥ   parituṭṣo varaṃ dadau /
Halfverse: c    putrā vai katame rājañ   jīvantu tava śaṃsa me
   putrā vai katame rājan   jīvantu tava śaṃsa me /
Halfverse: e    strībʰūtasya hi ye jātāḥ   puruṣasyātʰa ye 'bʰavan
   strī-bʰūtasya hi ye jātāḥ   puruṣasya_atʰa ye_abʰavan /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    tāpasī tu tataḥ śakram   uvāca prayatāñjaliḥ
   tāpasī tu tataḥ śakram   uvāca prayata_añjaliḥ /
Halfverse: c    strībʰūtasya hi ye jātās   te me jīvantu vāsava
   strī-bʰūtasya hi ye jātās   te me jīvantu vāsava /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    indras tu vismito hr̥ṣṭaḥ   striyaṃ papraccʰa tāṃ punaḥ
   indras tu vismito hr̥ṣṭaḥ   striyaṃ papraccʰa tāṃ punaḥ /
Halfverse: c    puruṣotpāditā ye te   katʰaṃ dveṣyāḥ sutās tava
   puruṣa_utpāditā ye te   katʰaṃ dveṣyāḥ sutās tava /40/ 40

Verse: 41 
Halfverse: a    strī būtasya hi ye jātāḥ   snehas tebʰyo 'dʰikaḥ katʰam
   strī būtasya hi ye jātāḥ   snehas tebʰyo_adʰikaḥ katʰam /
Halfverse: c    kāraṇaṃ śrotum iccʰāmi   tan me vaktum ihārhasi
   kāraṇaṃ śrotum iccʰāmi   tan me vaktum iha_arhasi /41/

Verse: 42  {Stry uvāca}
Halfverse: a    striyās tv abʰyadʰikaḥ sneho   na tatʰā puruṣasya vai
   striyās tv abʰyadʰikaḥ sneho   na tatʰā puruṣasya vai /
Halfverse: c    tasmāt te śakra jīvantu   ye jātāḥ strīkr̥tasya vai
   tasmāt te śakra jīvantu   ye jātāḥ strī-kr̥tasya vai /42/

Verse: 43  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    evam ukte tatas tvendraḥ   prīto vākyam uvāca ha
   evam ukte tatas tva_indraḥ   prīto vākyam uvāca ha /
Halfverse: c    sarva eveha jīvantu   putrās te satyavādini
   sarva\ eva_iha jīvantu   putrās te satya-vādini /43/ ՙ

Verse: 44 
Halfverse: a    varaṃ ca vr̥ṇu rājendra   yaṃ tvam iccʰasi suvrata
   varaṃ ca vr̥ṇu rāja_indra   yaṃ tvam iccʰasi su-vrata /
Halfverse: c    puruṣatvam atʰa strītvaṃ   matto yad abʰikāṅkṣasi
   puruṣatvam atʰa strītvaṃ   matto yad abʰikāṅkṣasi /44/

Verse: 45  {Stry uvāca}
Halfverse: a    strītvam eva vr̥ṇe śakra   prasanne tvayi vāsava
   strītvam eva vr̥ṇe śakra   prasanne tvayi vāsava /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    evam uktas tu devendras   tāṃ striyampratyuvāca ha
   evam uktas tu deva_indras   tāṃ striyam-pratyuvāca ha /
Halfverse: c    puruṣatvaṃ katʰaṃ tyaktvā   strītvaṃ rocayase vibʰo
   puruṣatvaṃ katʰaṃ tyaktvā   strītvaṃ rocayase vibʰo /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    evam uktaḥ pratyuvāca   strībʰūto rājasattamaḥ
   evam uktaḥ pratyuvāca   strī-bʰūto rāja-sattamaḥ /
Halfverse: c    striyāḥ puruṣasaṃyoge   prītir abʰyadʰikā sadā
   striyāḥ puruṣa-saṃyoge   prītir abʰyadʰikā sadā /
Halfverse: e    etasmāt kāraṇāc cʰakra   strītvam eva vr̥ṇomy aham
   etasmāt kāraṇāt śakra   strītvam eva vr̥ṇomy aham /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    rame caivādʰikaṃ strītve   satyaṃ vai deva sattama
   rame caiva_adʰikaṃ strītve   satyaṃ vai deva sattama /
Halfverse: c    strībʰāvena hi tuṣṭo 'smi   gamyatāṃ tridaśādʰipa
   strī-bʰāvena hi tuṣṭo_asmi   gamyatāṃ tridaśa_adʰipa /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    evam astv iti coktvā tām   āpr̥ccʰya tridivaṃ gataḥ
   evam astv iti ca_uktvā tām   āpr̥ccʰya tridivaṃ gataḥ /
Halfverse: c    evaṃ striyā mahārāja   adʰikā prītir ucyate
   evaṃ striyā mahā-rāja adʰikā prītir ucyate /49/ (E)49ՙ



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.