TITUS
Mahabharata
Part No. 1704
Previous part

Chapter: 23 
Adhyāya 23


Verse: 1  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    kim āhur bʰarataśreṣṭʰa   pātraṃ viprāḥ sanātanam
   kim āhur bʰarata-śreṣṭʰa   pātraṃ viprāḥ sanātanam /
Halfverse: c    brāhmaṇaṃ liṅginaṃ caiva   brāhmaṇaṃ vāpy aliṅginam
   brāhmaṇaṃ liṅginaṃ caiva   brāhmaṇaṃ vā_apy aliṅginam /1/

Verse: 2  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    svavr̥ttim abʰipannāya   liṅgine vetarāya vā
   sva-vr̥ttim abʰipannāya   liṅgine vā_itarāya vā /
Halfverse: c    deyam āhur mahārāja   ubʰāv etau tapasvinau
   deyam āhur mahā-rāja ubʰāv etau tapasvinau /2/ ՙ

Verse: 3  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    śraddʰayā parayā pūto   yaḥ prayaccʰed dvijātaye
   śraddʰayā parayā pūto   yaḥ prayaccʰed dvijātaye /
Halfverse: c    havyaṃ kavyaṃ tatʰā dānaṃ   ko doṣaḥ syāt pitāmaha {!}
   havyaṃ kavyaṃ tatʰā dānaṃ   ko doṣaḥ syāt pitāmaha /3/ {!}

Verse: 4  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    śraddʰā pūto naras tāta   durdānto 'pi na saṃśayaḥ
   śraddʰā pūto naras tāta   durdānto_api na saṃśayaḥ /
Halfverse: c    pūto bʰavati sarvatra   kiṃ punas tvaṃ mahīpate
   pūto bʰavati sarvatra   kiṃ punas tvaṃ mahī-pate /4/

Verse: 5  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    na brāhmaṇaṃ parīkṣeta   daiveṣu satataṃ naraḥ
   na brāhmaṇaṃ parīkṣeta   daiveṣu satataṃ naraḥ /
Halfverse: c    kavya pradāne tu budʰāḥ   parīkṣyaṃ brāhmaṇaṃ viduḥ
   kavya pradāne tu budʰāḥ   parīkṣyaṃ brāhmaṇaṃ viduḥ /5/

Verse: 6  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    na brāhmaṇaḥ sādʰayate   havyaṃ daivāt prasidʰyati
   na brāhmaṇaḥ sādʰayate   havyaṃ daivāt prasidʰyati /
Halfverse: c    devaprasādād ijyante   yajamānā na saṃśayaḥ
   deva-prasādād ijyante   yajamānā na saṃśayaḥ /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    brāhmaṇā bʰarataśreṣṭʰa   satataṃ brahmavādinaḥ
   brāhmaṇā bʰarata-śreṣṭʰa   satataṃ brahma-vādinaḥ /
Halfverse: c    mārkaṇḍeyaḥ purā prāha   iha lokeṣu buddʰimān
   mārkaṇḍeyaḥ purā prāha iha lokeṣu buddʰimān /7/ ՙ

Verse: 8  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    apūrvo 'py atʰa vā vidvān   saṃbandʰī vātʰa yo bʰavet
   apūrvo_apy atʰa vā vidvān   saṃbandʰī vā_atʰa yo bʰavet /
Halfverse: c    tapasvī yajñaśīlo vā   katʰaṃ pātraṃ bʰavet tu saḥ
   tapasvī yajña-śīlo vā   katʰaṃ pātraṃ bʰavet tu saḥ /8/

Verse: 9  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    kulīnaḥ karma kr̥d vaidyas   tatʰā cāpy ānr̥śaṃsyavān
   kulīnaḥ karma kr̥d vaidyas   tatʰā ca_apy ānr̥śaṃsyavān /
Halfverse: c    hrīmān r̥juḥ satyavādī   pātraṃ pūrve ca te trayaḥ
   hrīmān r̥juḥ satya-vādī   pātraṃ pūrve ca te trayaḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    tatredaṃ śr̥ṇu me pārtʰa   caturṇāṃ tejasāṃ matam
   tatra_idaṃ śr̥ṇu me pārtʰa   caturṇāṃ tejasāṃ matam /
Halfverse: c    pr̥tʰivyāḥ kāśyapasyāgner   mārkaṇḍeyasya caiva hi
   pr̥tʰivyāḥ kāśyapasya_agner   mārkaṇḍeyasya caiva hi /10/ 10

Verse: 11  {Pr̥tʰivy uvāca}
Halfverse: a    yatʰā mahārṇave kṣiptaḥ   kṣipraṃ loṣṭo vinaśyati
   yatʰā mahā_arṇave kṣiptaḥ   kṣipraṃ loṣṭo vinaśyati /
Halfverse: c    tatʰā duścaritaṃ sarvaṃ   trayy āvr̥ttyā vinaśyati
   tatʰā duścaritaṃ sarvaṃ   trayy āvr̥ttyā vinaśyati /11/


Verse: 12  {Kāśyapa uvāca}
Halfverse: a    sarve ca vedāḥ saha ṣadbʰir aṅgaiḥ; sāṃkʰyaṃ purāṇaṃ ca kule ca janma
   sarve ca vedāḥ saha ṣadbʰir aṅgaiḥ   sāṃkʰyaṃ purāṇaṃ ca kule ca janma /
Halfverse: c    naitāni sarvāṇi gatir bʰavanti; śīlavyapetasya narasya rājan
   na_etāni sarvāṇi gatir bʰavanti   śīla-vyapetasya narasya rājan /12/

Verse: 13  {Agnir uvāca}
Halfverse: a    adʰīyānaḥ paṇḍitaṃ manyamāno; yo vidyayā hanti yaśaḥ pareṣām
   adʰīyānaḥ paṇḍitaṃ manyamāno   yo vidyayā hanti yaśaḥ pareṣām /
Halfverse: c    brahman sa tenācarate brahmahatyāṃ; lokās tasya hy antavanto bʰavanti
   brahman sa tena_ācarate brahma-hatyāṃ   lokās tasya hy antavanto bʰavanti /13/ q


Verse: 14  {Mārkaṇḍeya uvāca}
Halfverse: a    aśvamedʰa sahasraṃ ca   satyaṃ ca tulayā dʰr̥tam
   aśva-medʰa sahasraṃ ca   satyaṃ ca tulayā dʰr̥tam /
Halfverse: c    nābʰijānāmi yady asya   satyasyārdʰam avāpnuyāt
   na_abʰijānāmi yady asya   satyasya_ardʰam avāpnuyāt /14/

Verse: 15  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    ity uktvā te jagmur āśu   catvāro 'mitatejasaḥ
   ity uktvā te jagmur āśu   catvāro_amita-tejasaḥ /
Halfverse: c    pr̥tʰivī kāśyapo 'gniś ca   prakr̥ṣṭāyuś ca bʰārgavaḥ
   pr̥tʰivī kāśyapo_agniś ca   prakr̥ṣṭa_āyuś ca bʰārgavaḥ /15/ ՙ

Verse: 16  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    yad idaṃ brāhmaṇā loke   vratino bʰuñjate haviḥ
   yad idaṃ brāhmaṇā loke   vratino bʰuñjate haviḥ /
Halfverse: c    bʰuktaṃ brāhmaṇa kāmāya   katʰaṃ tat sukr̥taṃ bʰavet
   bʰuktaṃ brāhmaṇa kāmāya   katʰaṃ tat sukr̥taṃ bʰavet /16/

Verse: 17  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    ādiṣṭino ye rājendra   brāhmaṇā vedapāragāḥ
   ādiṣṭino ye rāja_indra   brāhmaṇā veda-pāragāḥ /
Halfverse: c    bʰuñjate brahma kāmāya   vrataluptā bʰavanti te
   bʰuñjate brahma kāmāya   vrata-luptā bʰavanti te /17/

Verse: 18  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    anekāntaṃ bahu dvāraṃ   dʰarmam āhur manīṣiṇaḥ
   aneka_antaṃ bahu dvāraṃ   dʰarmam āhur manīṣiṇaḥ /
Halfverse: c    kiṃ niścitaṃ bʰavet tatra   tan me brūhi pitāmaha
   kiṃ niścitaṃ bʰavet tatra   tan me brūhi pitāmaha /18/

Verse: 19  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    ahiṃsā satyam akrodʰa   ānr̥śaṃsyaṃ damas tatʰā
   ahiṃsā satyam akrodʰa ānr̥śaṃsyaṃ damas tatʰā / ՙ
Halfverse: c    ārjavaṃ caiva rājendra   niścitaṃ dʰarmalakṣaṇam
   ārjavaṃ caiva rāja_indra   niścitaṃ dʰarma-lakṣaṇam /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    ye tu dʰarmaṃ praśaṃsantaś   caranti pr̥tʰivīm imām
   ye tu dʰarmaṃ praśaṃsantaś   caranti pr̥tʰivīm imām /
Halfverse: c    anācarantas tad dʰarmaṃ   saṃkare niratāḥ prabʰo
   anācarantas tad dʰarmaṃ   saṃkare niratāḥ prabʰo /20/ 20

Verse: 21 
Halfverse: a    tebʰyo ratnaṃ hiraṇyaṃ vā   gām aśvān vā dadāti yaḥ
   tebʰyo ratnaṃ hiraṇyaṃ vā   gām aśvān vā dadāti yaḥ /
Halfverse: c    daśavarṣāṇi viṣṭʰāṃ sa   bʰuṅkte nirayam āśritaḥ
   daśa-varṣāṇi viṣṭʰāṃ sa   bʰuṅkte nirayam āśritaḥ /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    medānāṃ pulkasānāṃ ca   tatʰaivāntāvasāyinām
   medānāṃ pulkasānāṃ ca   tatʰaiva_anta_avasāyinām /
Halfverse: c    kr̥taṃ karmākr̥taṃ cāpi   rāgamohena jalpatām
   kr̥taṃ karma_akr̥taṃ ca_api   rāga-mohena jalpatām /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    vaiśvadevaṃ ca ye mūḍʰā   viprāya brahmacāriṇe
   vaiśvadevaṃ ca ye mūḍʰā   viprāya brahma-cāriṇe /
Halfverse: c    dadatīha na rājendra   te lokān bʰuñjate 'śubʰān
   dadati_iha na rāja_indra   te lokān bʰuñjate_aśubʰān /23/

Verse: 24  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    kiṃ paraṃ brahmacaryasya   kiṃ paraṃ dʰarmalakṣaṇam
   kiṃ paraṃ brahma-caryasya   kiṃ paraṃ dʰarma-lakṣaṇam /
Halfverse: c    kiṃ ca śreṣṭʰatamaṃ śaucaṃ   tan me brūhi pitāmaha
   kiṃ ca śreṣṭʰatamaṃ śaucaṃ   tan me brūhi pitāmaha /24/

Verse: 25  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    brahmacaryaṃ paraṃ tāta   madʰu māṃsasya varjanam
   brahma-caryaṃ paraṃ tāta   madʰu māṃsasya varjanam /
Halfverse: c    maryādāyāṃ stʰito dʰarmaḥ   śamaḥ śaucasya lakṣaṇam
   maryādāyāṃ stʰito dʰarmaḥ   śamaḥ śaucasya lakṣaṇam /25/

Verse: 26  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    kasmān kāle cared dʰarmaṃ   kasmin kāle 'rtʰam ācaret
   kasmān kāle cared dʰarmaṃ   kasmin kāle_artʰam ācaret /
Halfverse: c    kasiṃ kāle sukʰī ca syāt   tan me brūhi pitāmaha
   kasiṃ kāle sukʰī ca syāt   tan me brūhi pitāmaha /26/

Verse: 27  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    kālyam artʰaṃ niṣeveta   tato dʰarmam anantaram
   kālyam artʰaṃ niṣeveta   tato dʰarmam anantaram /
Halfverse: c    paścāt kāmaṃ niṣeveta   na ca gaccʰet prasaṅgitām
   paścāt kāmaṃ niṣeveta   na ca gaccʰet prasaṅgitām /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    brāhmaṇāṃś cābʰimanyeta   gurūṃś cāpy abʰipūjayet {!}
   brāhmaṇāṃś ca_abʰimanyeta   gurūṃś ca_apy abʰipūjayet / {!}
Halfverse: c    sarvabʰūtānulomaś ca   mr̥du śīlaḥ priyaṃvadaḥ
   sarva-bʰūta_anulomaś ca   mr̥du śīlaḥ priyaṃ-vadaḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    adʰikāre yad anr̥taṃ   rājagāmi ca paiśunam
   adʰikāre yad anr̥taṃ   rāja-gāmi ca paiśunam /
Halfverse: c    puroś cālīka karaṇaṃ   samaṃ tad brahmahatyayā
   puroś ca_alīka karaṇaṃ   samaṃ tad brahma-hatyayā /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    praharen na narendreṣu   na gāṃ hanyāt tatʰaiva ca
   praharen na nara_indreṣu   na gāṃ hanyāt tatʰaiva ca /
Halfverse: c    bʰrūṇa hatyā samaṃ caitad   ubʰayaṃ yo niṣevate
   bʰrūṇa hatyā samaṃ ca_etad   ubʰayaṃ yo niṣevate /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    nāgniṃ parityajej jātu   na ca vedān parityajet
   na_agniṃ parityajej jātu   na ca vedān parityajet /
Halfverse: c    na ca brāhmaṇam ākrośet   samaṃ tad brahmahatyayā
   na ca brāhmaṇam ākrośet   samaṃ tad brahma-hatyayā /31/

Verse: 32  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    kīdr̥śāḥ sādʰavo viprāḥ   kebʰyo dattaṃ mahāpʰalam
   kīdr̥śāḥ sādʰavo viprāḥ   kebʰyo dattaṃ mahā-pʰalam /
Halfverse: c    kīdr̥śānāṃ ca bʰoktavyaṃ   tan me brūhi pitāmaha
   kīdr̥śānāṃ ca bʰoktavyaṃ   tan me brūhi pitāmaha /32/

Verse: 33  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    akrodʰanā dʰarmaparāḥ   satyanityā dame ratāḥ
   akrodʰanā dʰarma-parāḥ   satya-nityā dame ratāḥ /
Halfverse: c    tādr̥śāḥ sādʰavo viprās   tebʰyo dattaṃ mahāpʰalam
   tādr̥śāḥ sādʰavo viprās   tebʰyo dattaṃ mahā-pʰalam /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    amāninaḥ sarvasahā   dr̥ṣṭārtʰā vijitendriyāḥ
   amāninaḥ sarva-sahā   dr̥ṣṭa_artʰā vijita_indriyāḥ /
Halfverse: c    sarvabʰūtahitā maitrās   tebʰyo dattaṃ mahāpʰalam
   sarva-bʰūta-hitā maitrās   tebʰyo dattaṃ mahā-pʰalam /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    alubdʰāḥ śucayo vaidyā   hrīmantaḥ satyavādinaḥ
   alubdʰāḥ śucayo vaidyā   hrīmantaḥ satya-vādinaḥ /
Halfverse: c    svakarmaniratā ye ca   tebʰyo dattaṃ mahāpʰalam
   sva-karma-niratā ye ca   tebʰyo dattaṃ mahā-pʰalam /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    sāṅgāṃś ca caturo vedān   yo 'dʰīyīta dvijarśabʰaḥ
   sa_aṅgāṃś ca caturo vedān   yo_adʰīyīta dvija-r̥śabʰaḥ /
Halfverse: c    ṣadbʰyo nivr̥ttaḥ karmabʰyas   taṃ pātram r̥ṣayo viduḥ
   ṣadbʰyo nivr̥ttaḥ karmabʰyas   taṃ pātram r̥ṣayo viduḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    ye tv evaṃguṇajātīyās   tebʰyo dattaṃ mahāpʰalam
   ye tv evaṃ-guṇa-jātīyās   tebʰyo dattaṃ mahā-pʰalam /
Halfverse: c    sahasraguṇam āpnoti   guṇārhāya pradāyakaḥ
   sahasra-guṇam āpnoti   guṇa_arhāya pradāyakaḥ /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    prajñā śrutābʰyāṃ vr̥ttena   śīlena ca samanvitaḥ
   prajñā śrutābʰyāṃ vr̥ttena   śīlena ca samanvitaḥ /
Halfverse: c    tārayeta kulaṃ kr̥tsnam   eko 'pīha dvijarṣabʰaḥ
   tārayeta kulaṃ kr̥tsnam   eko_api_iha dvija-r̥ṣabʰaḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    gām aśvaṃ vittam annaṃ vā   tad vidʰe pratipādayet
   gām aśvaṃ vittam annaṃ vā   tad vidʰe pratipādayet /
Halfverse: c    dravyāṇi cānyani tatʰā   pretya bʰāve na śocati
   dravyāṇi ca_anyani tatʰā   pretya bʰāve na śocati /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    tārayeta kulaṃ kr̥tsnam   eko 'pīha dvijottamaḥ
   tārayeta kulaṃ kr̥tsnam   eko_api_iha dvija_uttamaḥ /
Halfverse: c    kim aṅgapunar ekaṃ vai   tasmāt pātraṃ samācaret
   kim aṅga-punar ekaṃ vai   tasmāt pātraṃ samācaret /40/ 40

Verse: 41 
Halfverse: a    niśamya ca guṇopetaṃ   brāhmaṇaṃ sādʰu saṃmatam
   niśamya ca guṇa_upetaṃ   brāhmaṇaṃ sādʰu saṃmatam /
Halfverse: c    dūrād ānāyayet kr̥tye   sarvataś cābʰipūjayet
   dūrād ānāyayet kr̥tye   sarvataś ca_abʰipūjayet /41/ (E)41



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.