TITUS
Mahabharata
Part No. 299
Previous part

Chapter: 2 
Adhyāya 2


Verse: 1  {Vaiśaṃpāyana uvāca}
Halfverse: a    prabʰātāyāṃ tu śarvaryāṃ   teṣām akliṣṭakarmaṇām
   prabʰātāyāṃ tu śarvaryāṃ   teṣām akliṣṭa-karmaṇām /
Halfverse: c    vanaṃ yiyāsatāṃ viprās   tastʰur bʰikṣā bʰujo 'grataḥ
   vanaṃ yiyāsatāṃ viprās   tastʰur bʰikṣā bʰujo_agrataḥ /
Halfverse: e    tān uvāca tato rājā   kuntīputro yudʰiṣṭʰiraḥ
   tān uvāca tato rājā   kuntī-putro yudʰiṣṭʰiraḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    vayaṃ hi hr̥tasarvasvā   hr̥tarājyā hr̥taśriyaḥ
   vayaṃ hi hr̥ta-sarva-svā   hr̥ta-rājyā hr̥ta-śriyaḥ /
Halfverse: c    pʰalamūlāmiṣāhārā   vanaṃ yāsyāma duḥkʰitāḥ
   pʰala-mūla_āmiṣa_āhārā   vanaṃ yāsyāma duḥkʰitāḥ /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    vanaṃ ca doṣabahulaṃ   bahu vyālasarīsr̥pam
   vanaṃ ca doṣa-bahulaṃ   bahu vyāla-sarī-sr̥pam /
Halfverse: c    parikleśaś ca vo manye   dʰruvaṃ tatra bʰaviṣyati
   parikleśaś ca vo manye   dʰruvaṃ tatra bʰaviṣyati /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    brāhmaṇānāṃ parikleśo   daivatāny api sādayet
   brāhmaṇānāṃ parikleśo   daivatāny api sādayet /
Halfverse: c    kiṃ punar mām ito viprā   nivartadʰvaṃ yatʰeṣṭataḥ
   kiṃ punar mām ito viprā   nivartadʰvaṃ yatʰā_iṣṭataḥ /4/

Verse: 5  {Brāhmaṇā ūcuḥ}
Halfverse: a    gatir yā bʰavatāṃ rājaṃs   tāṃ vayaṃ gantum udyatāḥ
   gatir yā bʰavatāṃ rājaṃs   tāṃ vayaṃ gantum udyatāḥ /
Halfverse: c    nārhatʰāsmān parityaktuṃ   bʰaktān sad dʰarmadarśinaḥ
   na_arhatʰa_asmān parityaktuṃ   bʰaktān sad dʰarma-darśinaḥ /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    anukampāṃ hi bʰakteṣu   daivatāny api kurvate
   anukampāṃ hi bʰakteṣu   daivatāny api kurvate /
Halfverse: c    viśeṣato brāhmaṇeṣu   sad ācārāvalambiṣu
   viśeṣato brāhmaṇeṣu   sad ācāra_avalambiṣu /6/

Verse: 7  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    mamāpi paramā bʰaktir   brāhmaṇeṣu sadā dvijāḥ
   mama_api paramā bʰaktir   brāhmaṇeṣu sadā dvijāḥ /
Halfverse: c    sahāyaviparibʰraṃśas   tv ayaṃ sādayatīva mām
   sahāya-viparibʰraṃśas   tv ayaṃ sādayati_iva mām /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    āhareyur hi me ye 'pi   pʰalamūlamr̥gāṃs tatʰā
   āhareyur hi me ye_api   pʰala-mūla-mr̥gāṃs tatʰā /
Halfverse: c    ta ime śokajair duḥkʰair   bʰrātaro me vimohitāḥ {!}
   ta\ ime śokajair duḥkʰair   bʰrātaro me vimohitāḥ /8/ {!}

Verse: 9 
Halfverse: a    draupadyā viprakarṣeṇa   rājyāpaharaṇena ca
   draupadyā viprakarṣeṇa   rājya_apaharaṇena ca /
Halfverse: c    duḥkʰānvitān imān kleśair   nāhaṃ yoktum ihotsahe
   duḥkʰa_anvitān imān kleśair   na_ahaṃ yoktum iha_utsahe /9/

Verse: 10  {Brāhmaṇā ūcuḥ}
Halfverse: a    asmat poṣaṇajā cintā   mā bʰūt te hr̥di pārtʰiva
   asmat poṣaṇajā cintā   mā bʰūt te hr̥di pārtʰiva /
Halfverse: c    svayam āhr̥tya vanyāni   anuyāsyāmahe vayam
   svayam āhr̥tya vanyāni anuyāsyāmahe vayam /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    anudʰyānena japyena   vidʰāsyāmaḥ śivaṃ tava
   anudʰyānena japyena   vidʰāsyāmaḥ śivaṃ tava /
Halfverse: c    katʰābʰiś cānukūlābʰiḥ   saha raṃsyāmahe vane
   katʰābʰiś ca_anukūlābʰiḥ   saha raṃsyāmahe vane /11/

Verse: 12  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    evam etan na saṃdeho   rameyaṃ brāhmaṇaiḥ saha
   evam etan na saṃdeho   rameyaṃ brāhmaṇaiḥ saha /
Halfverse: c    nyūna bʰāvāt tu paśyāmi   pratyādeśam ivātmanaḥ
   nyūna bʰāvāt tu paśyāmi   pratyādeśam iva_ātmanaḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    katʰaṃ drakṣyāmi vaḥ sarvān   svayam āhr̥ta bʰojanān
   katʰaṃ drakṣyāmi vaḥ sarvān   svayam āhr̥ta bʰojanān /
Halfverse: c    madbʰaktyā kliśyate 'narhān   dʰik pāpān dʰr̥tarāṣṭrajān
   mad-bʰaktyā kliśyate_anarhān   dʰik pāpān dʰr̥tarāṣṭrajān /13/

Verse: 14  {Vaiśaṃpāyana uvāca}
Halfverse: a    ity uktvā sa nr̥paḥ śocan   niṣasāda mahītale
   ity uktvā sa nr̥paḥ śocan   niṣasāda mahī-tale /
Halfverse: c    tam adʰyātmaratir vidvāñ   śaunako nāma vai dvijaḥ {!}
   tam adʰyātma-ratir vidvān   śaunako nāma vai dvijaḥ / {!}
Halfverse: e    yoge sāṃkʰye ca kuśalo   rājānam idam abravīt
   yoge sāṃkʰye ca kuśalo   rājānam idam abravīt /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    śokastʰāna sahasrāṇi   bʰayastʰāna śatāni ca
   śoka-stʰāna sahasrāṇi   bʰaya-stʰāna śatāni ca /
Halfverse: c    divase divase mūḍʰam   āviśanti na paṇḍitam
   divase divase mūḍʰam   āviśanti na paṇḍitam /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    na hi jñānaviruddʰeṣu   bahudoṣeṣu karmasu
   na hi jñāna-viruddʰeṣu   bahu-doṣeṣu karmasu /
Halfverse: c    śreyo gʰātiṣu sajjante   buddʰimanto bʰavadvidʰāḥ
   śreyo gʰātiṣu sajjante   buddʰimanto bʰavad-vidʰāḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    aṣṭāṅgāṃ buddʰim āhur yāṃ   sarvāśreyo vigʰātinīm
   aṣṭa_aṅgāṃ buddʰim āhur yāṃ   sarva_aśreyo vigʰātinīm /
Halfverse: c    śrutismr̥tisamāyuktāṃ   sā rājaṃs tvayy avastʰitā
   śruti-smr̥ti-samāyuktāṃ   sā rājaṃs tvayy avastʰitā /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    artʰakr̥ccʰreṣu durgeṣu   vyāpatsu svajanasya ca
   artʰa-kr̥ccʰreṣu durgeṣu   vyāpatsu sva-janasya ca /
Halfverse: c    śārīra mānasair duḥkʰair   na sīdanti bʰavadvidʰāḥ
   śārīra mānasair duḥkʰair   na sīdanti bʰavad-vidʰāḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    śrūyatāṃ cābʰidʰāsyāmi   janakena yatʰā purā
   śrūyatāṃ ca_abʰidʰāsyāmi   janakena yatʰā purā /
Halfverse: c    ātmavyavastʰāna karā   gītāḥ ślokā mahātmanā
   ātma-vyavastʰāna karā   gītāḥ ślokā mahātmanā /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    mano dehasamuttʰābʰyāṃ   duḥkʰābʰyām arditaṃ jagat
   mano deha-samuttʰābʰyāṃ   duḥkʰābʰyām arditaṃ jagat /
Halfverse: c    tayor vyāsa samāsābʰyāṃ   śamopāyam imaṃ śr̥ṇu
   tayor vyāsa samāsābʰyāṃ   śama_upāyam imaṃ śr̥ṇu /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    vyādʰer aniṣṭa saṃsparśāc   cʰramād iṣṭavivarjanāt
   vyādʰer aniṣṭa saṃsparśāt   śramād iṣṭa-vivarjanāt /
Halfverse: c    duḥkʰaṃ caturbʰir śarīraṃ   kāraṇaiḥ saṃpravartate
   duḥkʰaṃ caturbʰir śarīraṃ   kāraṇaiḥ saṃpravartate /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    tad āśu pratikārāc ca   satataṃ cāvicintanāt
   tad āśu pratikārāc ca   satataṃ ca_avicintanāt /
Halfverse: c    ādʰivyādʰi praśamanaṃ   kiryā yogadvayena tu
   ādʰivyādʰi praśamanaṃ   kiryā yoga-dvayena tu /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    matimanto hy ato vaidyāḥ   śamaṃ prāg eva kurvate
   matimanto hy ato vaidyāḥ   śamaṃ prāg eva kurvate /
Halfverse: c    mānasasya priyākʰyānaiḥ   saṃbʰogopanayair nr̥ṇām
   mānasasya priya_ākʰyānaiḥ   saṃbʰoga_upanayair nr̥ṇām /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    mānasena hi duḥkʰena   śarīram upatapyate
   mānasena hi duḥkʰena   śarīram upatapyate /
Halfverse: c    ayaḥ piṇḍena taptena   kumbbʰa saṃstʰām ivodakam {!}
   ayaḥ piṇḍena taptena   kumbbʰa saṃstʰām iva_udakam /24/ {!}

Verse: 25 
Halfverse: a    mānasaṃ śamayet tasmāj   jñānenāgim ivāmbunā
   mānasaṃ śamayet tasmāj   jñānena_agim iva_ambunā /
Halfverse: c    praśānte mānase duḥkʰe   śārīram upaśāmyati
   praśānte mānase duḥkʰe   śārīram upaśāmyati /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    manaso duḥkʰamūlaṃ tu   sneha ity upalabʰyate
   manaso duḥkʰa-mūlaṃ tu   sneha\ ity upalabʰyate /
Halfverse: c    snehāt tu sajjate jantur   duḥkʰayogam upaiti ca
   snehāt tu sajjate jantur   duḥkʰa-yogam upaiti ca /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    snehamūlāni duḥkʰāni   snehajāni bʰayāni ca
   sneha-mūlāni duḥkʰāni   snehajāni bʰayāni ca /
Halfverse: c    śokaharṣau tatʰāyāsaḥ   sarvaṃ snehāt pravartate
   śoka-harṣau tatʰā_āyāsaḥ   sarvaṃ snehāt pravartate /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    snehat karaṇa rāgaś ca   prajajñe vaiṣayas tatʰā
   snehat karaṇa rāgaś ca   prajajñe vaiṣayas tatʰā /
Halfverse: c    aśreyaskāv ubʰāv etau   pūrvas tatra guruḥ smr̥taḥ
   aśreyaskāv ubʰāv etau   pūrvas tatra guruḥ smr̥taḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    koṭarāgnir yatʰāśeṣaṃ   samūlaṃ pādapaṃ dahet
   koṭara_agnir yatʰā_aśeṣaṃ   samūlaṃ pādapaṃ dahet /
Halfverse: c    dʰarmārtʰinaṃ tatʰālpo 'pi   rāgadoṣo vināśayet
   dʰarma_artʰinaṃ tatʰā_alpo_api   rāga-doṣo vināśayet /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    viprayoge na tu tyāgī   doṣadarśī samāgamāt
   viprayoge na tu tyāgī   doṣa-darśī samāgamāt /
Halfverse: c    virāgaṃ bʰajate jantur   nirvairo niṣparigrahaḥ
   virāgaṃ bʰajate jantur   nirvairo niṣparigrahaḥ /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    tasmāt snehaṃ svapakṣebʰyo   mitrebʰyo dʰanasaṃcayāt
   tasmāt snehaṃ sva-pakṣebʰyo   mitrebʰyo dʰana-saṃcayāt /
Halfverse: c    svaśarīrasamuttʰaṃ tu   jñānena vinivartayet
   sva-śarīra-samuttʰaṃ tu   jñānena vinivartayet /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    jñānānviteṣu mukʰyeṣu   śāstrajñeṣu kr̥tātmasu
   jñāna_anviteṣu mukʰyeṣu   śāstrajñeṣu kr̥ta_ātmasu /
Halfverse: c    na teṣu sajjate snehaḥ   padmapatreṣv ivodakam
   na teṣu sajjate snehaḥ   padma-patreṣv iva_udakam /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    rāgābʰibʰūtaḥ puruṣaḥ   kāmena parikr̥ṣyate
   rāga_abʰibʰūtaḥ puruṣaḥ   kāmena parikr̥ṣyate /
Halfverse: c    iccʰā saṃjāyate tasya   tatas tr̥ṣṇā pravartate
   iccʰā saṃjāyate tasya   tatas tr̥ṣṇā pravartate /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    tr̥ṣṇā hi sarvapāpiṣṭʰā   nityodvega karī nr̥ṇām
   tr̥ṣṇā hi sarva-pāpiṣṭʰā   nitya_udvega karī nr̥ṇām /
Halfverse: c    adʰarmabahulā caiva   gʰorā pāpānubandʰinī
   adʰarma-bahulā caiva   gʰorā pāpa_anubandʰinī /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    yā dustyajā durmatibʰir   yā na jīryati jīryataḥ
   yā dustyajā durmatibʰir   yā na jīryati jīryataḥ /
Halfverse: c    yo 'sau prāṇāntiko rogas   tāṃ tr̥ṣṇāṃ tyajataḥ sukʰam
   yo_asau prāṇa_antiko rogas   tāṃ tr̥ṣṇāṃ tyajataḥ sukʰam /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    anādy antā tu sā tr̥ṣṇā   antar dehagatā nr̥ṇām
   anādy antā tu sā tr̥ṣṇā antar deha-gatā nr̥ṇām /
Halfverse: c    vināśayati saṃbʰūtā   ayonija ivānalaḥ
   vināśayati saṃbʰūtā ayonija\ iva_analaḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    yatʰaidʰaḥ svasamuttʰena   vahninā nāśam r̥ccʰati
   yatʰā_edʰaḥ sva-samuttʰena   vahninā nāśam r̥ccʰati /
Halfverse: c    tatʰākr̥tātmā lobʰena   sahajena vinaśyati
   tatʰā_akr̥ta_ātmā lobʰena   sahajena vinaśyati /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    rājataḥ salilād agneś   corataḥ svajanād api
   rājataḥ salilād agneś   corataḥ sva-janād api /
Halfverse: c    bʰayam artʰavatāṃ nityaṃ   mr̥tyoḥ prāṇabʰr̥tām iva {!}
   bʰayam artʰavatāṃ nityaṃ   mr̥tyoḥ prāṇabʰr̥tām iva /38/ {!}

Verse: 39 
Halfverse: a    yatʰā hy āmiṣam ākāśe   pakṣibʰiḥ śvāpadair bʰuvi
   yatʰā hy āmiṣam ākāśe   pakṣibʰiḥ śvāpadair bʰuvi /
Halfverse: c    bʰakṣyate salile matsyais   tatʰā sarveṇa vittavān
   bʰakṣyate salile matsyais   tatʰā sarveṇa vittavān /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    artʰa eva hi keṣāṃ cid   anartʰo bʰavitā nr̥ṇām
   artʰa\ eva hi keṣāṃcid   anartʰo bʰavitā nr̥ṇām /
Halfverse: c    artʰaśreyasi cāsakto   na śreyo vindate naraḥ
   artʰa-śreyasi ca_āsakto   na śreyo vindate naraḥ /
Halfverse: e    tasmād artʰāgamāḥ sarve   mano mohavivardʰanāḥ
   tasmād artʰa_āgamāḥ sarve   mano moha-vivardʰanāḥ /40/

Verse: 41 
Halfverse: a    kārpaṇyaṃ darpamānau ca   bʰayam udvega eva ca
   kārpaṇyaṃ darpa-mānau ca   bʰayam udvega\ eva ca /
Halfverse: c    artʰajāni viduḥ prājñā   duḥkʰāny etāni dehinām
   artʰajāni viduḥ prājñā   duḥkʰāny etāni dehinām /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    artʰasyopārjane duḥkʰaṃ   pālane ca kṣaye tatʰā
   artʰasya_upārjane duḥkʰaṃ   pālane ca kṣaye tatʰā /
Halfverse: c    nāśe duḥkʰaṃ vyaye duḥkʰaṃ   gʰnanti caivārtʰa kāraṇāt
   nāśe duḥkʰaṃ vyaye duḥkʰaṃ   gʰnanti caiva_artʰa kāraṇāt /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    artʰā duḥkʰaṃ parityaktuṃ   pālitāś cāpi te 'sukʰāḥ
   artʰāḥ duḥkʰaṃ parityaktu   pālitāś ca_api te_asukʰāḥ /
Halfverse: c    duḥkʰena cādʰigamyante   teṣāṃ nāśaṃ na cintayet {!}
   duḥkʰena ca_adʰigamyante   teṣāṃ nāśaṃ na cintayet /43/ {!}

Verse: 44 
Halfverse: a    asaṃtoṣa parā mūḍʰāḥ   saṃtoṣaṃ yānti paṇḍitāḥ
   asaṃtoṣa parā mūḍʰāḥ   saṃtoṣaṃ yānti paṇḍitāḥ /
Halfverse: c    anto nāsti pipāsāyāḥ   saṃtoṣaḥ paramaṃ sukʰam
   anto na_asti pipāsāyāḥ   saṃtoṣaḥ paramaṃ sukʰam /

Verse: 45 
Halfverse: a    tasmāt saṃtoṣam eveha   dʰanaṃ paśyanti paṇḍitāḥ
   tasmāt saṃtoṣam eva_iha   dʰanaṃ paśyanti paṇḍitāḥ /45/
Halfverse: c    anityaṃ yauvanaṃ rūpaṃ   jīvitaṃ dravyasaṃcayaḥ
   anityaṃ yauvanaṃ rūpaṃ   jīvitaṃ dravya-saṃcayaḥ /
Halfverse: e    aiśvaryaṃ priya saṃvāso   gr̥dʰyed eṣu na paṇḍitaḥ
   aiśvaryaṃ priya saṃvāso   gr̥dʰyed eṣu na paṇḍitaḥ /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    tyajeta saṃcayāṃs tasmāt   tajjaṃ kleśaṃ saheta kaḥ
   tyajeta saṃcayāṃs tasmāt   tajjaṃ kleśaṃ saheta kaḥ /
Halfverse: c    na hi saṃcayavān kaś cid   dr̥śyate nirupadravaḥ
   na hi saṃcayavān kaścid   dr̥śyate nirupadravaḥ /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    ataś ca dʰarmibʰiḥ pumbʰir   anīhārtʰaḥ praśasyate
   ataś ca dʰarmibʰiḥ pumbʰir   anīhā_artʰaḥ praśasyate /
Halfverse: c    prakṣālanād dʰi paṅkasya   dūrād asparśanaṃ varam
   prakṣālanādd^hi paṅkasya   dūrād asparśanaṃ varam /47/

Verse: 48 
Halfverse: a    yudʰiṣṭʰiraivam artʰeṣu   na spr̥hāṃ kartum arhasi
   yudʰiṣṭʰira_evam artʰeṣu   na spr̥hāṃ kartum arhasi /
Halfverse: c    dʰarmeṇa yadi te kāryaṃ   vimukteccʰo bʰavārtʰataḥ
   dʰarmeṇa yadi te kāryaṃ   vimukta_iccʰo bʰava_artʰataḥ /48/

Verse: 49  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    nārtʰopabʰoga lipsārtʰam   iyam artʰepsutā mama
   na_artʰa_upabʰoga lipsā_artʰam   iyam artʰa_īpsutā mama /
Halfverse: c    bʰaraṇārtʰaṃ tu viprāṇāṃ   brahman kāṅkṣe na lobʰataḥ
   bʰaraṇa_artʰaṃ tu viprāṇāṃ   brahman kāṅkṣe na lobʰataḥ /49/

Verse: 50 
Halfverse: a    katʰaṃ hy asmadvidʰo brahman   vartamāno gr̥hāśrame
   katʰaṃ hy asmad-vidʰo brahman   vartamāno gr̥ha_āśrame /
Halfverse: c    bʰaraṇaṃ pālanaṃ cāpi   na kuryād anuyāyinām
   bʰaraṇaṃ pālanaṃ ca_api   na kuryād anuyāyinām /50/

Verse: 51 
Halfverse: a    saṃvibʰāgo hi bʰūtānāṃ   sarveṣām eva śiṣyate
   saṃvibʰāgo hi bʰūtānāṃ   sarveṣām eva śiṣyate /
Halfverse: c    tatʰaivopacamānebʰyaḥ   pradeyaṃ gr̥hamedʰinā
   tatʰaiva_upacamānebʰyaḥ   pradeyaṃ gr̥ha-medʰinā /51/

Verse: 52 
Halfverse: a    tr̥ṇāni bʰūmir udakaṃ   vāk caturtʰī ca sūnr̥tā
   tr̥ṇāni bʰūmir udakaṃ   vāk caturtʰī ca sūnr̥tā /
Halfverse: c    satām etāni geheṣu   noccʰidyante kadā cana
   satām etāni geheṣu   na_uccʰidyante kadācana /52/

Verse: 53 
Halfverse: a    deyam ārtasya śayanaṃ   stʰitaśrāntasya cāsanam
   deyam ārtasya śayanaṃ   stʰita-śrāntasya ca_āsanam /
Halfverse: c    tr̥ṣitasya ca pānīyaṃ   kṣudʰitasya ca bʰojanam
   tr̥ṣitasya ca pānīyaṃ   kṣudʰitasya ca bʰojanam /53/

Verse: 54 
Halfverse: a    cakṣur adyān mano dadyād   vācaṃ dadyāc ca sūnr̥tām
   cakṣur adyān mano dadyād   vācaṃ dadyāc ca sūnr̥tām /
Halfverse: c    pratyudgamyābʰigamanaṃ   kuryān nyāyena cārcanam
   pratyudgamya_abʰigamanaṃ   kuryān nyāyena ca_arcanam /54/

Verse: 55 
Halfverse: a    agʰi hotram anaḍvāṃś ca   jñātayo 'titʰibāndʰavāḥ {!}
   agʰi hotram anaḍvāṃś ca   jñātayo_atitʰi-bāndʰavāḥ / {!}
Halfverse: c    putradārabʰr̥tāś caiva   nirdaheyur apūjitāḥ
   putra-dāra-bʰr̥tāś caiva   nirdaheyur apūjitāḥ /55/

Verse: 56 
Halfverse: a    nātmārtʰaṃ pācayed annaṃ   na vr̥tʰā gʰātayet paśūn
   na_ātma_artʰaṃ pācayed annaṃ   na vr̥tʰā gʰātayet paśūn /
Halfverse: c    na ca tat svayam aśnīyād   vidʰivad yan na nirvapet
   na ca tat svayam aśnīyād   vidʰivad yan na nirvapet /56/

Verse: 57 
Halfverse: a    śvabʰyaś ca śvapacebʰyaś ca   vayobʰyaś cāvaped bʰuvi
   śvabʰyaś ca śva-pacebʰyaś ca   vayobʰyaś ca_āvaped bʰuvi /
Halfverse: c    vaiśvadevaṃ hi nāmaitat   sāyaṃprātar vidʰīyate
   vaiśvadevaṃ hi nāma_etat   sāyaṃ-prātar vidʰīyate /57/

Verse: 58 
Halfverse: a    vigʰasāśī bʰavet tasmān   nityaṃ cāmr̥tabʰojanaḥ
   vigʰasa_aśī bʰavet tasmān   nityaṃ ca_amr̥ta-bʰojanaḥ /
Halfverse: c    vigʰasaṃ bʰr̥tyaśeṣaṃ tu   yajñaśeṣaṃ tatʰāmr̥tam
   vigʰasaṃ bʰr̥tya-śeṣaṃ tu   yajña-śeṣaṃ tatʰā_amr̥tam /58/

Verse: 59 
Halfverse: a    etāṃ yo vartate vr̥ttiṃ   vartamāno gr̥hāśrame
   etāṃ yo vartate vr̥ttiṃ   vartamāno gr̥ha_āśrame /
Halfverse: c    tasya dʰarmaṃ paraṃ prāhuḥ   katʰaṃ vā vipra manyase
   tasya dʰarmaṃ paraṃ prāhuḥ   katʰaṃ vā vipra manyase /59/

Verse: 60  {Śaunaka uvāca}
Halfverse: a    aho bata mahat kaṣṭaṃ   viparītam idaṃ jagat
   aho bata mahat kaṣṭaṃ   viparītam idaṃ jagat /
Halfverse: c    yenāpatrapate sādʰur   asādʰus tena tuṣyati
   yena_apatrapate sādʰur   asādʰus tena tuṣyati /60/

Verse: 61 
Halfverse: a    śiśnodara kr̥te 'prājñaḥ   karoti vigʰasaṃ bahu
   śiśna_udara kr̥te_aprājñaḥ   karoti vigʰasaṃ bahu /
Halfverse: c    moharāgasamākrānta   indriyārtʰa vaśānugaḥ
   moha-rāga-samākrānta indriya_artʰa vaśa_anugaḥ /61/

Verse: 62 
Halfverse: a    hriyate budʰyamāno 'pi   naro hāribʰir indriyaiḥ
   hriyate budʰyamāno_api   naro hāribʰir indriyaiḥ /
Halfverse: c    vimūḍʰasaṃjño duṣṭāśvair   udbʰrāntair iva sāratʰiḥ
   vimūḍʰa-saṃjño duṣṭa_aśvair   udbʰrāntair iva sāratʰiḥ /62/

Verse: 63 
Halfverse: a    ṣaḍindriyāṇi viṣayaṃ   samāgaccʰanti vai yadā
   ṣaḍ-indriyāṇi viṣayaṃ   samāgaccʰanti vai yadā /
Halfverse: c    tadā prādur bʰavaty eṣāṃ   pūrvasaṃkalpajaṃ manaḥ
   tadā prādur bʰavaty eṣāṃ   pūrva-saṃkalpajaṃ manaḥ /63/

Verse: 64 
Halfverse: a    mano yasyendriya grāmaviṣayaṃ   prati coditam
   mano yasya_indriya grāma-viṣayaṃ   prati coditam / <no Pd>
Halfverse: c    tasyautsukyaṃ saṃbʰavati   pravr̥ttiś copajāyate
   tasya_autsukyaṃ saṃbʰavati   pravr̥ttiś ca_upajāyate /64/

Verse: 65 
Halfverse: a    tataḥ saṃkalpavīryeṇa   kāmena viṣayeṣubʰiḥ
   tataḥ saṃkalpa-vīryeṇa   kāmena viṣaya_iṣubʰiḥ /
Halfverse: c    viddʰaḥ patati lobʰāgnau   jyotir lobʰāt pataṃgavat
   viddʰaḥ patati lobʰa_agnau   jyotir lobʰāt pataṃgavat /65/

Verse: 66 
Halfverse: a    tato vihārair āhārair   mohitaś ca viśāṃ pate
   tato vihārair āhārair   mohitaś ca viśāṃ pate /
Halfverse: c    mahāmohamukʰe magne   nātmānam avabudʰyate
   mahā-moha-mukʰe magne   na_ātmānam avabudʰyate /66/

Verse: 67 
Halfverse: a    evaṃ patati saṃsāre   tāsu tāsv iha yoniṣu
   evaṃ patati saṃsāre   tāsu tāsv iha yoniṣu /
Halfverse: c    avidyā karma tr̥ṣṇābʰir   bʰrāmyamāṇo 'tʰa cakravat
   avidyā karma tr̥ṣṇābʰir   bʰrāmyamāṇo_atʰa cakravat /67/

Verse: 68 
Halfverse: a    brahmādiṣu tr̥ṇānteṣu   hūteṣu parivartate
   brahma_ādiṣu tr̥ṇa_anteṣu   hūteṣu parivartate /
Halfverse: c    jale bʰuvi tatʰākāśe   jāyamānaḥ punaḥ punaḥ
   jale bʰuvi tatʰā_ākāśe   jāyamānaḥ punaḥ punaḥ /68/

Verse: 69 
Halfverse: a    abudʰānāṃ gatis tv eṣā   budʰānām api me śr̥ṇu
   abudʰānāṃ gatis tv eṣā   budʰānām api me śr̥ṇu /
Halfverse: c    ye dʰarme śreyasi ratā   vimokṣaratayo janāḥ
   ye dʰarme śreyasi ratā   vimokṣa-ratayo janāḥ /69/

Verse: 70 
Halfverse: a    yad idaṃ veda vacanaṃ   kuru karma tyajeti ca
   yad idaṃ veda vacanaṃ   kuru karma tyaja_iti ca /
Halfverse: c    tasmād dʰarmān imān sarvān   nābʰimānāt samācaret
   tasmād dʰarmān imān sarvān   na_abʰimānāt samācaret /70/

Verse: 71 
Halfverse: a    ijyādʰyayana dānāni   tapaḥ satyaṃ kṣamā damaḥ
   ijyā_adʰyayana dānāni   tapaḥ satyaṃ kṣamā damaḥ /
Halfverse: c    alobʰa iti mārgo 'yaṃ   dʰarmasyāṣṭa vidʰaḥ smr̥taḥ
   alobʰa\ iti mārgo_ayaṃ   dʰarmasya_aṣṭa vidʰaḥ smr̥taḥ /71/

Verse: 72 
Halfverse: a    tatra pūrvaś caturvargaḥ   pitr̥yānapatʰe stʰitaḥ
   tatra pūrvaś catur-vargaḥ   pitr̥-yāna-patʰe stʰitaḥ /
Halfverse: c    kartavyam iti yat kāryaṃ   nābʰimānāt samācaret
   kartavyam iti yat kāryaṃ   na_abʰimānāt samācaret /72/

Verse: 73 
Halfverse: a    uttaro deva yānas tu   sadbʰir ācaritaḥ sadā
   uttaro deva yānas tu   sadbʰir ācaritaḥ sadā /
Halfverse: c    aṣṭāṅgenaiva mārgeṇa   viśuddʰātmā samācaret
   aṣṭa_aṅgena_eva mārgeṇa   viśuddʰa_ātmā samācaret /73/

Verse: 74 
Halfverse: a    samyak saṃkalpasaṃbandʰāt   samyak cendriyanigrahāt
   samyak saṃkalpa-saṃbandʰāt   samyak ca_indriya-nigrahāt /
Halfverse: c    samyag vrataviśeṣāc ca   samyak ca guru sevanāt
   samyag vrata-viśeṣāc ca   samyak ca guru sevanāt /74/

Verse: 75 
Halfverse: a    samyag āhārayogāc ca   samyak cādʰyayanāgamāt
   samyag āhāra-yogāc ca   samyak ca_adʰyayana_āgamāt /
Halfverse: c    samyak karmopasaṃnyāsāt   samyak cittanirodʰanāt
   samyak karma_upasaṃnyāsāt   samyak citta-nirodʰanāt /75/
Halfverse: e    evaṃ karmāṇi kurvanti   saṃsāravijigīṣavaḥ
   evaṃ karmāṇi kurvanti   saṃsāra-vijigīṣavaḥ /75/

Verse: 76 
Halfverse: a    rāgadveṣavinirmuktā   aiśvaryaṃ devatā gatāḥ
   rāga-dveṣa-vinirmuktā aiśvaryaṃ devatā gatāḥ /
Halfverse: c    rudrāḥ sādʰyās tatʰādityā   vasavo 'tʰāśvināv api
   rudrāḥ sādʰyās tatʰā_ādityā   vasavo_atʰa_aśvināv api /
Halfverse: e    yogaiśvaryeṇa saṃyuktā   dʰārayanti prajā imāḥ
   yoga_aiśvaryeṇa saṃyuktā   dʰārayanti prajā\ imāḥ /76/

Verse: 77 
Halfverse: a    tatʰā tvam api kaunteya   śamam āstʰāya puṣkalam
   tatʰā tvam api kaunteya   śamam āstʰāya puṣkalam /
Halfverse: c    tapasā siddʰim anviccʰa   yogasiddʰiṃ ca bʰārata
   tapasā siddʰim anviccʰa   yoga-siddʰiṃ ca bʰārata /77/

Verse: 78 
Halfverse: a    pitr̥mātr̥mayī siddʰiḥ   prāptā karmamayī ca te
   pitr̥-mātr̥mayī siddʰiḥ   prāptā karmamayī ca te /
Halfverse: c    tapasā siddʰim anviccʰa   kurvate tad anugrahāt
   tapasā siddʰim anviccʰa   kurvate tad anugrahāt /

Verse: 79 
Halfverse: a    siddʰā hi yad yad iccʰanti   kurvate tad anugrahāt
   siddʰā hi yad yad iccʰanti   kurvate tad anugrahāt /
Halfverse: c    tasmāt tapaḥ samāstʰāya   kuruṣvātma manoratʰam
   tasmāt tapaḥ samāstʰāya   kuruṣva_ātma mano-ratʰam /79/ (E)



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.