TITUS
Ramayana
Part No. 95
Previous part

Chapter: 18 
Adhyāya 18


Verse: 1 
Halfverse: a    tatʰā tu vilapantīṃ tāṃ   kausalyāṃ rāmamātaram
   tatʰā tu vilapantīṃ tāṃ   kausalyāṃ rāma-mātaram /
Halfverse: c    uvāca lakṣmaṇo dīnas   tat kālasadr̥śaṃ vacaḥ
   uvāca lakṣmaṇo dīnas   tat kāla-sadr̥śaṃ vacaḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    na rocate mamāpy etad   ārye yad rāgʰavo vanam
   na rocate mama_apy etad   ārye yad rāgʰavo vanam /
Halfverse: c    tyaktvā rājyaśriyaṃ gaccʰet   striyā vākyavaśaṃ gataḥ
   tyaktvā rājya-śriyaṃ gaccʰet   striyā vākya-vaśaṃ gataḥ /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    viparītaś ca vr̥ddʰaś ca   viṣayaiś ca pradʰarṣitaḥ
   viparītaś ca vr̥ddʰaś ca   viṣayaiś ca pradʰarṣitaḥ /
Halfverse: c    nr̥paḥ kim iva na brūyāc   codyamānaḥ samanmatʰaḥ
   nr̥paḥ kim iva na brūyāc   codyamānaḥ samanmatʰaḥ /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    nāsyāparādʰaṃ paśyāmi   nāpi doṣaṃ tatʰā vidʰam
   na_asya_aparādʰaṃ paśyāmi   na_api doṣaṃ tatʰā vidʰam /
Halfverse: c    yena nirvāsyate rāṣṭrād   vanavāsāya rāgʰavaḥ
   yena nirvāsyate rāṣṭrād   vana-vāsāya rāgʰavaḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    na taṃ paśyāmy ahaṃ loke   parokṣam api yo naraḥ
   na taṃ paśyāmy ahaṃ loke   parokṣam api yo naraḥ /
Halfverse: c    amitro 'pi nirasto 'pi   yo 'sya doṣam udāharet
   amitro_api nirasto_api   yo_asya doṣam udāharet /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    devakalpam r̥juṃ dāntaṃ   ripūṇām api vatsalam
   deva-kalpam r̥juṃ dāntaṃ   ripūṇām api vatsalam /
Halfverse: c    avekṣamāṇaḥ ko dʰarmaṃ   tyajet putram akāraṇāt
   avekṣamāṇaḥ ko dʰarmaṃ   tyajet putram akāraṇāt /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    tad idaṃ vacanaṃ rājñaḥ   punar bālyam upeyuṣaḥ
   tad idaṃ vacanaṃ rājñaḥ   punar bālyam upeyuṣaḥ /
Halfverse: c    putraḥ ko hr̥daye kuryād   rājavr̥ttam anusmaran
   putraḥ ko hr̥daye kuryād   rāja-vr̥ttam anusmaran /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    yāvad eva na jānāti   kaś cid artʰam imaṃ naraḥ
   yāvad eva na jānāti   kaścid artʰam imaṃ naraḥ /
Halfverse: c    tāvad eva mayā sādʰam   ātmastʰaṃ kuru śāsanam
   tāvad eva mayā sādʰam   ātmastʰaṃ kuru śāsanam /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    mayā pārśve sadʰanuṣā   tava guptasya rāgʰava
   mayā pārśve sadʰanuṣā   tava guptasya rāgʰava /
Halfverse: c    kaḥ samartʰo 'dʰikaṃ kartuṃ   kr̥tāntasyeva tiṣṭʰataḥ
   kaḥ samartʰo_adʰikaṃ kartuṃ   kr̥ta_antasya_iva tiṣṭʰataḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    nirmanuṣyām imāṃ sarvām   ayodʰyāṃ manujarṣabʰa
   nirmanuṣyām imāṃ sarvām   ayodʰyāṃ manuja-r̥ṣabʰa /
Halfverse: c    kariṣyāmi śarais tīkṣṇair   yadi stʰāsyati vipriye
   kariṣyāmi śarais tīkṣṇair   yadi stʰāsyati vipriye /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    bʰaratasyātʰa pakṣyo vā   yo vāsya hitam iccʰati
   bʰaratasya_atʰa pakṣyo vā   yo vā_asya hitam iccʰati /
Halfverse: c    sarvān etān vadʰiṣyāmi   mr̥dur hi paribʰūyate
   sarvān etān vadʰiṣyāmi   mr̥dur hi paribʰūyate /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    tvayā caiva mayā caiva   kr̥tvā vairam anuttamam
   tvayā caiva mayā caiva   kr̥tvā vairam anuttamam /
Halfverse: c    kasya śaktiḥ śriyaṃ dātuṃ   bʰaratāyāriśāsana
   kasya śaktiḥ śriyaṃ dātuṃ   bʰaratāya_ari-śāsana /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    anurakto 'smi bʰāvena   bʰrātaraṃ devi tattvataḥ
   anurakto_asmi bʰāvena   bʰrātaraṃ devi tattvataḥ /
Halfverse: c    satyena dʰanuṣā caiva   datteneṣṭena te śape
   satyena dʰanuṣā caiva   dattena_iṣṭena te śape /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    dīptam agnim araṇyaṃ vā   yadi rāmaḥ pravekṣyate
   dīptam agnim araṇyaṃ vā   yadi rāmaḥ pravekṣyate /
Halfverse: c    praviṣṭaṃ tatra māṃ devi   tvaṃ pūrvam avadʰāraya
   praviṣṭaṃ tatra māṃ devi   tvaṃ pūrvam avadʰāraya /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    harāmi vīryād duḥkʰaṃ te   tamaḥ sūrya ivoditaḥ
   harāmi vīryād duḥkʰaṃ te   tamaḥ sūrya iva_uditaḥ /
Halfverse: c    devī paśyatu me vīryaṃ   rāgʰavaś caiva paśyatu
   devī paśyatu me vīryaṃ   rāgʰavaś caiva paśyatu /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    etat tu vacanaṃ śrutvā   lakṣmaṇasya mahātmanaḥ
   etat tu vacanaṃ śrutvā   lakṣmaṇasya mahātmanaḥ /
Halfverse: c    uvāca rāmaṃ kausalyā   rudantī śokalālasā
   uvāca rāmaṃ kausalyā   rudantī śoka-lālasā /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    bʰrātus te vadataḥ putra   lakṣmaṇasya śrutaṃ tvayā
   bʰrātus te vadataḥ putra   lakṣmaṇasya śrutaṃ tvayā /
Halfverse: c    yad atrānantaraṃ tat tvaṃ   kuruṣva yadi rocate
   yad atra_anantaraṃ tat tvaṃ   kuruṣva yadi rocate /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    na cādʰarmyaṃ vacaḥ śrutvā   sapatnyā mama bʰāṣitam
   na ca_adʰarmyaṃ vacaḥ śrutvā   sapatnyā mama bʰāṣitam /
Halfverse: c    vihāya śokasaṃtaptāṃ   gantum arhasi mām itaḥ
   vihāya śoka-saṃtaptāṃ   gantum arhasi mām itaḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    dʰarmajña yadi dʰarmiṣṭʰo   dʰarmaṃ caritum iccʰasi
   dʰarmajña yadi dʰarmiṣṭʰo   dʰarmaṃ caritum iccʰasi /
Halfverse: c    śuśrūṣa mām ihastʰas tvaṃ   cara dʰarmam anuttamam
   śuśrūṣa mām ihastʰas tvaṃ   cara dʰarmam anuttamam /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    śuśrūṣur jananīṃ putra   svagr̥he niyato vasan
   śuśrūṣur jananīṃ putra   sva-gr̥he niyato vasan /
Halfverse: c    pareṇa tapasā yuktaḥ   kāśyapas tridivaṃ gataḥ
   pareṇa tapasā yuktaḥ   kāśyapas tridivaṃ gataḥ /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    yatʰaiva rājā pūjyas te   gauraveṇa tatʰā hy aham
   yatʰā_eva rājā pūjyas te   gauraveṇa tatʰā hy aham /
Halfverse: c    tvāṃ nāham anujānāmi   na gantavyam ito vanam
   tvāṃ na_aham anujānāmi   na gantavyam ito vanam /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    tvadviyogān na me kāryaṃ   jīvitena sukʰena vā
   tvad-viyogān na me kāryaṃ   jīvitena sukʰena vā /
Halfverse: c    tvayā saha mama śreyas   tr̥ṇānām api bʰakṣaṇam
   tvayā saha mama śreyas   tr̥ṇānām api bʰakṣaṇam /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    yadi tvaṃ yāsyasi vanaṃ   tyaktvā māṃ śokalālasām
   yadi tvaṃ yāsyasi vanaṃ   tyaktvā māṃ śoka-lālasām /
Halfverse: c    ahaṃ prāyam ihāsiṣye   na hi śakṣyāmi jīvitum
   ahaṃ prāyam iha_āsiṣye   na hi śakṣyāmi jīvitum /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    tatas tvaṃ prāpsyase putra   nirayaṃ lokaviśrutam
   tatas tvaṃ prāpsyase putra   nirayaṃ loka-viśrutam /
Halfverse: c    brahmahatyām ivādʰarmāt   samudraḥ saritāṃ patiḥ
   brahma-hatyām iva_adʰarmāt   samudraḥ saritāṃ patiḥ /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    vilapantīṃ tatʰā dīnāṃ   kausalyāṃ jananīṃ tataḥ
   vilapantīṃ tatʰā dīnāṃ   kausalyāṃ jananīṃ tataḥ /
Halfverse: c    uvāca rāmo dʰarmātmā   vacanaṃ dʰarmasaṃhitam
   uvāca rāmo dʰarma_atmā   vacanaṃ dʰarma-saṃhitam /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    nāsti śaktiḥ pitur vākyaṃ   samatikramituṃ mama
   na_asti śaktiḥ pitur vākyaṃ   samatikramituṃ mama /
Halfverse: c    prasādaye tvāṃ śirasā   gantum iccʰāmy ahaṃ vanam
   prasādaye tvāṃ śirasā   gantum iccʰāmy ahaṃ vanam /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    r̥ṣiṇā ca pitur vākyaṃ   kurvatā vratacāriṇā
   r̥ṣiṇā ca pitur vākyaṃ   kurvatā vrata-cāriṇā /
Halfverse: c    gaur hatā jānatā dʰarmaṃ   kaṇḍunāpi vipaścitā
   gaur hatā jānatā dʰarmaṃ   kaṇḍunā_api vipaścitā /

Verse: 28 
Halfverse: a    asmākaṃ ca kule pūrvaṃ   sagarasyājñayā pituḥ
   asmākaṃ ca kule pūrvaṃ   sagarasya_ājñayā pituḥ /
Halfverse: c    kʰanadbʰiḥ sāgarair bʰūtim   avāptaḥ sumahān vadʰaḥ
   kʰanadbʰiḥ sāgarair bʰūtim   avāptaḥ sumahān vadʰaḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    jāmadagnyena rāmeṇa   reṇukā jananī svayam
   jāmadagnyena rāmeṇa   reṇukā jananī svayam /
Halfverse: c    kr̥ttā paraśunāraṇye   pitur vacanakāriṇā
   kr̥ttā paraśunā_araṇye   pitur vacana-kāriṇā /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    na kʰalv etan mayaikena   kriyate pitr̥śāsanam
   na kʰalv etan mayā_ekena   kriyate pitr̥-śāsanam /
Halfverse: c    pūrvair ayam abʰipreto   gato mārgo 'nugamyate
   pūrvair ayam abʰipreto   gato mārgo_anugamyate /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    tad etat tu mayā kāryaṃ   kriyate bʰuvi nānyatʰā
   tad etat tu mayā kāryaṃ   kriyate bʰuvi na_anyatʰā /
Halfverse: c    pitur hi vacanaṃ kurvan   na kaś cin nāma hīyate
   pitur hi vacanaṃ kurvan   na kaścin nāma hīyate /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    tām evam uktvā jananīṃ   lakṣmaṇaṃ punar abravīt
   tām evam uktvā jananīṃ   lakṣmaṇaṃ punar abravīt /
Halfverse: c    tava lakṣmaṇa jānāmi   mayi sneham anuttamam
   tava lakṣmaṇa jānāmi   mayi sneham anuttamam /
Halfverse: e    abʰiprāyam avijñāya   satyasya ca śamasya ca
   abʰiprāyam avijñāya   satyasya ca śamasya ca /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    dʰarmo hi paramo loke   dʰarme satyaṃ pratiṣṭʰitam
   dʰarmo hi paramo loke   dʰarme satyaṃ pratiṣṭʰitam /
Halfverse: c    dʰarmasaṃśritam etac ca   pitur vacanam uttamam
   dʰarma-saṃśritam etac ca   pitur vacanam uttamam /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    saṃśrutya ca pitur vākyaṃ   mātur vā brāhmaṇasya vā
   saṃśrutya ca pitur vākyaṃ   mātur vā brāhmaṇasya vā /
Halfverse: c    na kartavyaṃ vr̥tʰā vīra   dʰarmam āśritya tiṣṭʰatā
   na kartavyaṃ vr̥tʰā vīra   dʰarmam āśritya tiṣṭʰatā /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    so 'haṃ na śakṣyāmi pitur   niyogam ativartitum
   so_ahaṃ na śakṣyāmi pitur   niyogam ativartitum /
Halfverse: c    pitur hi vacanād vīra   kaikeyyāhaṃ pracoditaḥ
   pitur hi vacanād vīra   kaikeyyā_ahaṃ pracoditaḥ /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    tad enāṃ visr̥jānāryāṃ   kṣatradʰarmāśritāṃ matim
   tad enāṃ visr̥ja_anāryāṃ   kṣatra-dʰarma_āśritāṃ matim /
Halfverse: c    dʰarmam āśraya mā taikṣṇyaṃ   madbuddʰir anugamyatām
   dʰarmam āśraya mā taikṣṇyaṃ   mad-buddʰir anugamyatām /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    tam evam uktvā sauhārdād   bʰrātaraṃ lakṣmaṇāgrajaḥ
   tam evam uktvā sauhārdād   bʰrātaraṃ lakṣmaṇa_agrajaḥ /
Halfverse: c    uvāca bʰūyaḥ kausalyāṃ   prāñjaliḥ śirasānataḥ
   uvāca bʰūyaḥ kausalyāṃ   prāñjaliḥ śirasā_ānataḥ /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    anumanyasva māṃ devi   gamiṣyantam ito vanam
   anumanyasva māṃ devi   gamiṣyantam ito vanam /
Halfverse: c    śāpitāsi mama prāṇaiḥ   kuru svastyayanāni me
   śāpitā_asi mama prāṇaiḥ   kuru svastyayanāni me /
Halfverse: e    tīrṇapratijñaś ca vanāt   punar eṣyāmy ahaṃ purīm
   tīrṇa-pratijñaś ca vanāt   punar eṣyāmy ahaṃ purīm /38/

Verse: 39 


Halfverse: a    yaśo hy ahaṃ kevalarājyakāraṇān    yaśo hy ahaṃ kevalarājyakāraṇān
   yaśo hy ahaṃ kevala-rājya-kāraṇān    yaśo hy ahaṃ kevala-rājya-kāraṇān / {Gem}
Halfverse: b    na pr̥ṣṭʰataḥ kartum alaṃ mahodayam    na pr̥ṣṭʰataḥ kartum alaṃ mahodayam
   na pr̥ṣṭʰataḥ kartum alaṃ mahā_udayam    na pr̥ṣṭʰataḥ kartum alaṃ mahā_udayam / {Gem}
Halfverse: c    adīrgʰakāle na tu devi jīvite    adīrgʰakāle na tu devi jīvite
   adīrgʰa-kāle na tu devi jīvite    adīrgʰa-kāle na tu devi jīvite / {Gem}
Halfverse: d    vr̥ṇe 'varām adya mahīm adʰarmataḥ    vr̥ṇe 'varām adya mahīm adʰarmataḥ
   vr̥ṇe_avarām adya mahīm adʰarmataḥ    vr̥ṇe_avarām adya mahīm adʰarmataḥ / {Gem}

Verse: 40 


Halfverse: a    prasādayan naravr̥ṣabʰaḥ   sa mātaraṃ parākramāj jigamiṣur eva daṇḍakān
   prasādayan nara-vr̥ṣabʰaḥ   sa mātaraṃ parākramāj jigamiṣur eva daṇḍakān /
Halfverse: c    atʰānujaṃ bʰr̥śam anuśāsya   darśanaṃ cakāra tāṃ hr̥di jananīṃ pradakṣiṇam
   atʰa_anujaṃ bʰr̥śam anuśāsya   darśanaṃ cakāra tāṃ hr̥di jananīṃ pradakṣiṇam /40/ {E}



Next part


This text is part of the TITUS edition of Ramayana.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.