TITUS
Ramayana
Part No. 111
Previous part

Chapter: 34 
Adhyāya 34


Verse: 1 
Halfverse: a    rāmasya tu vacaḥ śrutvā   muniveṣadʰaraṃ ca tam
   rāmasya tu vacaḥ śrutvā   muni-veṣa-dʰaraṃ ca tam /
Halfverse: c    samīkṣya saha bʰāryābʰī   rājā vigatacetanaḥ
   samīkṣya saha bʰāryābʰī   rājā vigata-cetanaḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    nainaṃ duḥkʰena saṃtaptaḥ   pratyavaikṣata rāgʰavam
   na_enaṃ duḥkʰena saṃtaptaḥ   pratyavaikṣata rāgʰavam /
Halfverse: c    na cainam abʰisaṃprekṣya   pratyabʰāṣata durmanāḥ
   na ca_enam abʰisaṃprekṣya   pratyabʰāṣata durmanāḥ /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    sa muhūrtam ivāsaṃjño   duḥkʰitaś ca mahīpatiḥ
   sa muhūrtam iva_asaṃjño   duḥkʰitaś ca mahī-patiḥ /
Halfverse: c    vilalāpa mahābāhū   rāmam evānucintayan
   vilalāpa mahā-bāhū   rāmam eva_anucintayan /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    manye kʰalu mayā pūrvaṃ   vivatsā bahavaḥ kr̥tāḥ
   manye kʰalu mayā pūrvaṃ   vivatsā bahavaḥ kr̥tāḥ /
Halfverse: c    prāṇino hiṃsitā vāpi   tasmād idam upastʰitam
   prāṇino hiṃsitā vā_api   tasmād idam upastʰitam /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    na tv evānāgate kāle   dehāc cyavati jīvitam
   na tv eva_anāgate kāle   dehāc cyavati jīvitam /
Halfverse: c    kaikeyyā kliśyamānasya   mr̥tyur mama na vidyate
   kaikeyyā kliśyamānasya   mr̥tyur mama na vidyate /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    yo 'haṃ pāvakasaṃkāśaṃ   paśyāmi purataḥ stʰitam
   yo_ahaṃ pāvaka-saṃkāśaṃ   paśyāmi purataḥ stʰitam /
Halfverse: c    vihāya vasane sūkṣme   tāpasāccʰādam ātmajam
   vihāya vasane sūkṣme   tāpasa_āccʰādam ātmajam /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    ekasyāḥ kʰalu kaikeyyāḥ   kr̥te 'yaṃ kliśyate janaḥ
   ekasyāḥ kʰalu kaikeyyāḥ   kr̥te_ayaṃ kliśyate janaḥ /
Halfverse: c    svārtʰe prayatamānāyāḥ   saṃśritya nikr̥tiṃ tv imām
   sva_artʰe prayatamānāyāḥ   saṃśritya nikr̥tiṃ tv imām /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    evam uktvā tu vacanaṃ   bāṣpeṇa pihitekṣṇaha
   evam uktvā tu vacanaṃ   bāṣpeṇa pihita_īkṣṇaha /
Halfverse: c    rāmeti sakr̥d evoktvā   vyāhartuṃ na śaśāka ha
   rāma_iti sakr̥d eva_uktvā   vyāhartuṃ na śaśāka ha /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    saṃjñāṃ tu pratilabʰyaiva   muhūrtāt sa mahīpatiḥ
   saṃjñāṃ tu pratilabʰya_eva   muhūrtāt sa mahī-patiḥ /
Halfverse: c    netrābʰyām aśrupūrṇābʰyāṃ   sumantram idam abravīt
   netrābʰyām aśru-pūrṇābʰyāṃ   sumantram idam abravīt /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    aupavāhyaṃ ratʰaṃ yuktvā   tvam āyāhi hayottamaiḥ
   aupavāhyaṃ ratʰaṃ yuktvā   tvam āyāhi haya_uttamaiḥ /
Halfverse: c    prāpayainaṃ mahābʰāgam   ito janapadāt param
   prāpaya_enaṃ mahā-bʰāgam   ito jana-padāt param /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    evaṃ manye guṇavatāṃ   guṇānāṃ pʰalam ucyate
   evaṃ manye guṇavatāṃ   guṇānāṃ pʰalam ucyate /
Halfverse: c    pitrā mātrā ca yat sādʰur   vīro nirvāsyate vanam
   pitrā mātrā ca yat sādʰur   vīro nirvāsyate vanam /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    rājño vacanam ājñāya   sumantraḥ śīgʰravikramaḥ
   rājño vacanam ājñāya   sumantraḥ śīgʰra-vikramaḥ /
Halfverse: c    yojayitvāyayau tatra   ratʰam aśvair alaṃkr̥tam
   yojayitvā_āyayau tatra   ratʰam aśvair alaṃkr̥tam /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    taṃ ratʰaṃ rājaputrāya   sūtaḥ kanakabʰūṣitam
   taṃ ratʰaṃ rāja-putrāya   sūtaḥ kanaka-bʰūṣitam /
Halfverse: c    ācacakṣe 'ñjaliṃ kr̥tvā   yuktaṃ paramavājibʰiḥ
   ācacakṣe_añjaliṃ kr̥tvā   yuktaṃ parama-vājibʰiḥ /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    rājā satvaram āhūya   vyāpr̥taṃ vittasaṃcaye
   rājā satvaram āhūya   vyāpr̥taṃ vitta-saṃcaye /
Halfverse: c    uvāca deśakālajño   niścitaṃ sarvataḥ śuci
   uvāca deśa-kālajño   niścitaṃ sarvataḥ śuci /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    vāsāṃsi ca mahārhāṇi   bʰūṣaṇāni varāṇi ca
   vāsāṃsi ca mahā_arhāṇi   bʰūṣaṇāni varāṇi ca /
Halfverse: c    varṣāṇy etāni saṃkʰyāya   vaidehyāḥ kṣipram ānaya
   varṣāṇy etāni saṃkʰyāya   vaidehyāḥ kṣipram ānaya /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    narendreṇaivam uktas tu   gatvā kośagr̥haṃ tataḥ
   nara_indreṇa_evam uktas tu   gatvā kośa-gr̥haṃ tataḥ /
Halfverse: c    prāyaccʰat sarvam āhr̥tya   sītāyai kṣipram eva tat
   prāyaccʰat sarvam āhr̥tya   sītāyai kṣipram eva tat /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    sā sujātā sujātāni   vaidehī prastʰitā vanam
   sā sujātā sujātāni   vaidehī prastʰitā vanam /
Halfverse: c    bʰūṣayām āsa gātrāṇi   tair vicitrair vibʰūṣaṇaiḥ
   bʰūṣayām āsa gātrāṇi   tair vicitrair vibʰūṣaṇaiḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    vyarājayata vaidehī   veśma tat suvibʰūṣitā
   vyarājayata vaidehī   veśma tat suvibʰūṣitā /
Halfverse: c    udyato 'ṃśumataḥ kāle   kʰaṃ prabʰeva vivasvataḥ
   udyato_aṃśumataḥ kāle   kʰaṃ prabʰā_iva vivasvataḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    tāṃ bʰujābʰyāṃ pariṣvajya   śvaśrūr vacanam abravīt
   tāṃ bʰujābʰyāṃ pariṣvajya   śvaśrūr vacanam abravīt /
Halfverse: c    anācarantīṃ kr̥paṇaṃ   mūdʰny upāgʰrāya maitʰilīm
   anācarantīṃ kr̥paṇaṃ   mūdʰny upāgʰrāya maitʰilīm /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    asatyaḥ sarvaloke 'smin   satataṃ satkr̥tāḥ priyaiḥ
   asatyaḥ sarva-loke_asmin   satataṃ satkr̥tāḥ priyaiḥ /
Halfverse: c    bʰartāraṃ nānumanyante   vinipātagataṃ striyaḥ
   bʰartāraṃ na_anumanyante   vinipāta-gataṃ striyaḥ /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    sa tvayā nāvamantavyaḥ   putraḥ pravrājito mama
   sa tvayā na_avamantavyaḥ   putraḥ pravrājito mama /
Halfverse: c    tava daivatam astv eṣa   nirdʰanaḥ sadʰano 'pi vā
   tava daivatam astv eṣa   nirdʰanaḥ sadʰano_api vā /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    vijñāya vacanaṃ sītā   tasyā dʰarmārtʰasaṃhitam
   vijñāya vacanaṃ sītā   tasyā dʰarma_artʰa-saṃhitam /
Halfverse: c    kr̥tāñjalir uvācedaṃ   śvaśrūm abʰimukʰe stʰitā
   kr̥ta_añjalir uvāca_idaṃ   śvaśrūm abʰimukʰe stʰitā /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    kariṣye sarvam evāham   āryā yad anuśāsti mām
   kariṣye sarvam eva_aham   āryā yad anuśāsti mām /
Halfverse: c    abʰijñāsmi yatʰā bʰartur   vartitavyaṃ śrutaṃ ca me
   abʰijñā_asmi yatʰā bʰartur   vartitavyaṃ śrutaṃ ca me /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    na mām asajjanenāryā   samānayitum arhati
   na mām asaj-janena_āryā   samānayitum arhati /
Halfverse: c    dʰarmād vicalituṃ nāham   alaṃ candrād iva prabʰā
   dʰarmād vicalituṃ na_aham   alaṃ candrād iva prabʰā /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    nātantrī vādyate vīṇā   nācakro vartate ratʰaḥ
   na_atantrī vādyate vīṇā   na_acakro vartate ratʰaḥ /
Halfverse: c    nāpatiḥ sukʰam edʰate   yā syād api śatātmajā
   na_apatiḥ sukʰam edʰate   yā syād api śata_ātmajā /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    mitaṃ dadāti hi pitā   mitaṃ mātā mitaṃ sutaḥ
   mitaṃ dadāti hi pitā   mitaṃ mātā mitaṃ sutaḥ /
Halfverse: c    amitasya hi dātāraṃ   bʰartāraṃ kā na pūjayet
   amitasya hi dātāraṃ   bʰartāraṃ kā na pūjayet /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    sāham evaṃgatā śreṣṭʰā   śrutadʰarmaparāvarā
   sā_aham evaṃ-gatā śreṣṭʰā   śruta-dʰarma-para_avarā /
Halfverse: c    ārye kim avamanyeyaṃ   strīṇāṃ bʰartā hi daivatam
   ārye kim avamanyeyaṃ   strīṇāṃ bʰartā hi daivatam /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    sītāyā vacanaṃ śrutvā   kausalyā hr̥dayaṃgamam
   sītāyā vacanaṃ śrutvā   kausalyā hr̥dayaṃ-gamam /
Halfverse: c    śuddʰasattvā mumocāśru   sahasā duḥkʰaharṣajam
   śuddʰa-sattvā mumoca_aśru   sahasā duḥkʰa-harṣajam /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    tāṃ prāñjalir abʰikramya   mātr̥madʰye 'tisatkr̥tām
   tāṃ prāñjalir abʰikramya   mātr̥-madʰye_atisatkr̥tām /
Halfverse: c    rāmaḥ paramadʰarmajño   mātaraṃ vākyam abravīt
   rāmaḥ parama-dʰarmajño   mātaraṃ vākyam abravīt /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    amba mā duḥkʰitā bʰūs tvaṃ   paśya tvaṃ pitaraṃ mama
   amba mā duḥkʰitā bʰūs tvaṃ   paśya tvaṃ pitaraṃ mama /
Halfverse: c    kṣayo hi vanavāsasya   kṣipram eva bʰaviṣyati
   kṣayo hi vana-vāsasya   kṣipram eva bʰaviṣyati /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    suptāyās te gamiṣyanti   navavarṣāṇi pañca ca
   suptāyās te gamiṣyanti   nava-varṣāṇi pañca ca /
Halfverse: c    sā samagram iha prāptaṃ   māṃ drakṣyasi suhr̥dvr̥tam
   sā samagram iha prāptaṃ   māṃ drakṣyasi suhr̥d-vr̥tam /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    etāvad abʰinītārtʰam   uktvā sa jananīṃ vacaḥ
   etāvad abʰinīta_artʰam   uktvā sa jananīṃ vacaḥ /
Halfverse: c    trayaḥ śataśatārdʰā hi   dadarśāvekṣya mātaraḥ
   trayaḥ śata-śata_ardʰā hi   dadarśa_avekṣya mātaraḥ /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    tāś cāpi sa tatʰaivārtā   mātr̥̄r daśaratʰātmajaḥ
   tāś ca_api sa tatʰaiva_ārtā   mātr̥̄r daśaratʰa_ātmajaḥ /
Halfverse: c    dʰarmayuktam idaṃ vākyaṃ   nijagāda kr̥tāñjaliḥ
   dʰarma-yuktam idaṃ vākyaṃ   nijagāda kr̥ta_añjaliḥ /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    saṃvāsāt paruṣaṃ kiṃ cid   ajñānād vāpi yat kr̥tam
   saṃvāsāt paruṣaṃ kiṃcid   ajñānād vā_api yat kr̥tam /
Halfverse: c    tan me samanujānīta   sarvāś cāmantrayāmi vaḥ
   tan me samanujānīta   sarvāś ca_āmantrayāmi vaḥ /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    jajñe 'tʰa tāsāṃ saṃnādaḥ   krauñcīnām iva niḥsvanaḥ
   jajñe_atʰa tāsāṃ saṃnādaḥ   krauñcīnām iva niḥsvanaḥ /
Halfverse: c    mānavendrasya bʰāryāṇām   evaṃ vadati rāgʰave
   mānava_indrasya bʰāryāṇām   evaṃ vadati rāgʰave /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    murajapaṇavamegʰagʰoṣavad   daśaratʰaveśma babʰūva yat purā
   muraja-paṇava-megʰa-gʰoṣavad   daśaratʰa-veśma babʰūva yat purā /
Halfverse: c    vilapita paridevanākulaṃ   vyasana gataṃ tad abʰūt suduḥkʰitam
   vilapita paridevana_ākulaṃ   vyasana gataṃ tad abʰūt suduḥkʰitam /36/ {E}



Next part


This text is part of the TITUS edition of Ramayana.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.