TITUS
Ramayana
Part No. 283
Previous part

Chapter: 24 
Adhyāya 24


Verse: 1 
Halfverse: a    gatāsuṃ vālinaṃ dr̥ṣṭvā   rāgʰavas tadanantaram
   gata_asuṃ vālinaṃ dr̥ṣṭvā   rāgʰavas tad-anantaram /
Halfverse: c    abravīt praśritaṃ vākyaṃ   sugrīvaṃ śatrutāpanaḥ
   abravīt praśritaṃ vākyaṃ   sugrīvaṃ śatru-tāpanaḥ /

Verse: 2 
Halfverse: a    na śokaparitāpena   śreyasā yujyate mr̥taḥ
   na śoka-paritāpena   śreyasā yujyate mr̥taḥ /
Halfverse: c    yad atrānantaraṃ kāryaṃ   tat samādʰātum arhatʰa
   yad atra_anantaraṃ kāryaṃ   tat samādʰātum arhatʰa /

Verse: 3 
Halfverse: a    lokavr̥ttam anuṣṭʰeyaṃ   kr̥taṃ vo bāṣpamokṣaṇam
   loka-vr̥ttam anuṣṭʰeyaṃ   kr̥taṃ vo bāṣpa-mokṣaṇam /
Halfverse: c    na kālād uttaraṃ kiṃ cit   karma śakyam upāsitum
   na kālād uttaraṃ kiṃcit   karma śakyam upāsitum /

Verse: 4 
Halfverse: a    niyataḥ kāraṇaṃ loke   niyatiḥ karmasādʰanam
   niyataḥ kāraṇaṃ loke   niyatiḥ karma-sādʰanam /
Halfverse: c    niyatiḥ sarvabʰūtānāṃ   niyogeṣv iha kāraṇam
   niyatiḥ sarva-bʰūtānāṃ   niyogeṣv iha kāraṇam /

Verse: 5 
Halfverse: a    na kartā kasya cit kaś cin   niyoge cāpi neśvaraḥ
   na kartā kasyacit kaścin   niyoge ca_api na_īśvaraḥ /
Halfverse: c    svabʰāve vartate lokas   tasya kālaḥ parāyaṇam
   svabʰāve vartate lokas   tasya kālaḥ parāyaṇam /

Verse: 6 
Halfverse: a    na kālaḥ kālam atyeti   na kālaḥ parihīyate
   na kālaḥ kālam atyeti   na kālaḥ parihīyate /
Halfverse: c    svabʰāvaṃ vā samāsādya   na kaś cid ativartate
   svabʰāvaṃ vā samāsādya   na kaścid ativartate /

Verse: 7 
Halfverse: a    na kālasyāsti bandʰutvaṃ   na hetur na parākramaḥ
   na kālasya_asti bandʰutvaṃ   na hetur na parākramaḥ /
Halfverse: c    na mitrajñātisaṃbandʰaḥ   kāraṇaṃ nātmano vaśaḥ
   na mitra-jñāti-saṃbandʰaḥ   kāraṇaṃ na_ātmano vaśaḥ /

Verse: 8 
Halfverse: a    kiṃ tu kāla parīṇāmo   draṣṭavyaḥ sādʰu paśyatā
   kiṃ tu kāla parīṇāmo   draṣṭavyaḥ sādʰu paśyatā /
Halfverse: c    dʰarmaś cārtʰaś ca kāmaś ca   kālakramasamāhitāḥ
   dʰarmaś ca_artʰaś ca kāmaś ca   kāla-krama-samāhitāḥ /

Verse: 9 
Halfverse: a    itaḥ svāṃ prakr̥tiṃ vālī   gataḥ prāptaḥ kriyāpʰalam
   itaḥ svāṃ prakr̥tiṃ vālī   gataḥ prāptaḥ kriyā-pʰalam /
Halfverse: c    dʰarmārtʰakāmasaṃyogaiḥ   pavitraṃ plavageśvara
   dʰarma_artʰa-kāma-saṃyogaiḥ   pavitraṃ plavaga_īśvara /

Verse: 10 
Halfverse: a    svadʰarmasya ca saṃyogāj   jitas tena mahātmanā
   svadʰarmasya ca saṃyogāj   jitas tena mahātmanā /
Halfverse: c    svargaḥ parigr̥hītaś ca   prāṇān aparirakṣatā
   svargaḥ parigr̥hītaś ca   prāṇān aparirakṣatā /

Verse: 11 
Halfverse: a    eṣā vai niyatiḥ śreṣṭʰā   yāṃ gato hariyūtʰapaḥ
   eṣā vai niyatiḥ śreṣṭʰā   yāṃ gato hari-yūtʰapaḥ /
Halfverse: c    tad alaṃ paritāpena   prāptakālam upāsyatām
   tad alaṃ paritāpena   prāpta-kālam upāsyatām /

Verse: 12 
Halfverse: a    vacanānte tu rāmasya   lakṣmaṇaḥ paravīrahā
   vacana_ante tu rāmasya   lakṣmaṇaḥ para-vīrahā /
Halfverse: c    avadat praśritaṃ vākyaṃ   sugrīvaṃ gatacetasaṃ
   avadat praśritaṃ vākyaṃ   sugrīvaṃ gata-cetasaṃ /

Verse: 13 
Halfverse: a    kuru tvam asya sugrīva   pretakāryam anantaram
   kuru tvam asya sugrīva   preta-kāryam anantaram /
Halfverse: c    tārāṅgadābʰyāṃ sahito   vālino dahanaṃ prati
   tārā_aṅgadābʰyāṃ sahito   vālino dahanaṃ prati /

Verse: 14 
Halfverse: a    samājñāpaya kāṣṭʰāni   śuṣkāṇi ca bahūni ca
   samājñāpaya kāṣṭʰāni   śuṣkāṇi ca bahūni ca /
Halfverse: c    candanāni ca divyāni   vālisaṃskārakāraṇāt
   candanāni ca divyāni   vāli-saṃskāra-kāraṇāt /

Verse: 15 
Halfverse: a    samāśvāsaya cainaṃ tvam   aṅgadaṃ dīnacetasaṃ
   samāśvāsaya ca_enaṃ tvam   aṅgadaṃ dīna-cetasaṃ /
Halfverse: c    mā bʰūr bāliśabuddʰis tvaṃ   tvadadʰīnam idaṃ puram
   mā bʰūr bāliśa-buddʰis tvaṃ   tvad-adʰīnam idaṃ puram /

Verse: 16 
Halfverse: a    aṅgadas tv ānayen mālyaṃ   vastrāṇi vividʰāni ca
   aṅgadas tv ānayen mālyaṃ   vastrāṇi vividʰāni ca /
Halfverse: c    gʰr̥taṃ tailam atʰo gandʰān   yac cātra samanantaram
   gʰr̥taṃ tailam atʰo gandʰān   yac ca_atra samanantaram /

Verse: 17 
Halfverse: a    tvaṃ tāra śibikāṃ śīgʰram   ādāyāgaccʰa saṃbʰramāt
   tvaṃ tāra śibikāṃ śīgʰram   ādāya_āgaccʰa saṃbʰramāt /
Halfverse: c    tvarā guṇavatī yuktā   hy asmin kāle viśeṣataḥ
   tvarā guṇavatī yuktā   hy asmin kāle viśeṣataḥ / {Pāda}

Verse: 18 
Halfverse: a    sajjībʰavantu plavagāḥ   śibikāvāhanocitāḥ
   sajjī-bʰavantu plavagāḥ   śibikā-vāhana_ucitāḥ /
Halfverse: c    samartʰā balinaś caiva   nirhariṣyanti vālinam
   samartʰā balinaś caiva   nirhariṣyanti vālinam /

Verse: 19 
Halfverse: a    evam uktvā tu sugrīvaṃ   sumitrānandavardʰanaḥ
   evam uktvā tu sugrīvaṃ   sumitra_ānanda-vardʰanaḥ /
Halfverse: c    tastʰau bʰrātr̥samīpastʰo   lakṣmaṇaḥ paravīrahā
   tastʰau bʰrātr̥-samīpastʰo   lakṣmaṇaḥ para-vīrahā /

Verse: 20 
Halfverse: a    lakṣmaṇasya vacaḥ śrutvā   tāraḥ saṃbʰrāntamānasaḥ
   lakṣmaṇasya vacaḥ śrutvā   tāraḥ saṃbʰrānta-mānasaḥ /
Halfverse: c    praviveśa guhāṃ śīgʰraṃ   śibikāsaktamānasaḥ
   praviveśa guhāṃ śīgʰraṃ   śibikā_āsakta-mānasaḥ /

Verse: 21 
Halfverse: a    ādāya śibikāṃ tāraḥ   sa tu paryāpayat punaḥ
   ādāya śibikāṃ tāraḥ   sa tu paryāpayat punaḥ /
Halfverse: c    vānarair uhyamānāṃ tāṃ   śūrair udvahanocitaiḥ
   vānarair uhyamānāṃ tāṃ   śūrair udvahana_ucitaiḥ /

Verse: 22 
Halfverse: a    tato vālinam udyamya   sugrīvaḥ śibikāṃ tadā
   tato vālinam udyamya   sugrīvaḥ śibikāṃ tadā /
Halfverse: c    āropayata vikrośann   aṅgadena sahaiva tu
   āropayata vikrośann   aṅgadena saha_eva tu /

Verse: 23 
Halfverse: a    āropya śibikāṃ caiva   vālinaṃ gatajīvitam
   āropya śibikāṃ caiva   vālinaṃ gata-jīvitam /
Halfverse: c    alaṃkāraiś ca vividʰair   mālyair vastraiś ca bʰūṣitam
   alaṃkāraiś ca vividʰair   mālyair vastraiś ca bʰūṣitam /

Verse: 24 
Halfverse: a    ājñāpayat tadā rājā   sugrīvaḥ plavageśvaraḥ
   ājñāpayat tadā rājā   sugrīvaḥ plavaga_īśvaraḥ /
Halfverse: c    aurdʰvadehikam āryasya   kriyatām anurūpataḥ
   aurdʰvadehikam āryasya   kriyatām anurūpataḥ /

Verse: 25 
Halfverse: a    viśrāṇayanto ratnāni   vividʰāni bahūni ca
   viśrāṇayanto ratnāni   vividʰāni bahūni ca /
Halfverse: c    agrataḥ plavagā yāntu   śibikā tadanantaram
   agrataḥ plavagā yāntu   śibikā tad-anantaram /

Verse: 26 
Halfverse: a    rājñām r̥ddʰiviśeṣā hi   dr̥śyante bʰuvi yādr̥śāḥ
   rājñām r̥ddʰi-viśeṣā hi   dr̥śyante bʰuvi yādr̥śāḥ /
Halfverse: c    tādr̥śaṃ vālinaḥ kṣipraṃ   prākurvann aurdʰvadehikam
   tādr̥śaṃ vālinaḥ kṣipraṃ   prākurvann aurdʰvadehikam /

Verse: 27 
Halfverse: a    aṅgadam aprigr̥hyāśu   tāraprabʰr̥tayas tatʰā
   aṅgadam aprigr̥hya_āśu   tāra-prabʰr̥tayas tatʰā /
Halfverse: c    krośantaḥ prayayuḥ sarve   vānarā hatabāndʰavāḥ
   krośantaḥ prayayuḥ sarve   vānarā hata-bāndʰavāḥ /

Verse: 28 
Halfverse: a    tārāprabʰr̥tayaḥ sarvā   vānaryo hatayūtʰapāḥ
   tārā-prabʰr̥tayaḥ sarvā   vānaryo hata-yūtʰapāḥ /
Halfverse: c    anujagmur hi bʰartāraṃ   krośantyaḥ karuṇasvanāḥ
   anujagmur hi bʰartāraṃ   krośantyaḥ karuṇa-svanāḥ /

Verse: 29 
Halfverse: a    tāsāṃ ruditaśabdena   vānarīṇāṃ vanāntare
   tāsāṃ rudita-śabdena   vānarīṇāṃ vana_antare /
Halfverse: c    vanāni girayaḥ sarve   vikrośantīva sarvataḥ
   vanāni girayaḥ sarve   vikrośanti_iva sarvataḥ /

Verse: 30 
Halfverse: a    puline girinadyās tu   vivikte jalasaṃvr̥te
   puline giri-nadyās tu   vivikte jala-saṃvr̥te /
Halfverse: c    citāṃ cakruḥ subahavo   vānarā vanacāriṇaḥ
   citāṃ cakruḥ subahavo   vānarā vana-cāriṇaḥ /

Verse: 31 
Halfverse: a    avaropya tataḥ skandʰāc   cʰibikāṃ vahanocitāḥ
   avaropya tataḥ skandʰāt   śibikāṃ vahana_ucitāḥ /
Halfverse: c    tastʰur ekāntam āśritya   sarve śokasamanvitāḥ
   tastʰur ekāntam āśritya   sarve śoka-samanvitāḥ /

Verse: 32 
Halfverse: a    tatas tārā patiṃ dr̥ṣṭvā   śibikātalaśāyinam
   tatas tārā patiṃ dr̥ṣṭvā   śibikā-tala-śāyinam /
Halfverse: c    āropyāṅke śiras tasya   vilalāpa suduḥkʰitā
   āropya_aṅke śiras tasya   vilalāpa suduḥkʰitā /

Verse: 33 
Halfverse: a    janaṃ ca paśyasīmaṃ tvaṃ   kasmāc cʰokābʰipīḍitam
   janaṃ ca paśyasi_imaṃ tvaṃ   kasmāt śoka_abʰipīḍitam /
Halfverse: c    prahr̥ṣṭam iva te vaktraṃ   gatāsor api mānada
   prahr̥ṣṭam iva te vaktraṃ   gata_asor api mānada /
Halfverse: e    astārkasamavarṇaṃ ca   lakṣyate jīvato yatʰā
   asta_arka-sama-varṇaṃ ca   lakṣyate jīvato yatʰā /

Verse: 34 
Halfverse: a    eṣa tvāṃ rāmarūpeṇa   kālaḥ karṣati vānara
   eṣa tvāṃ rāma-rūpeṇa   kālaḥ karṣati vānara /
Halfverse: c    yena sma vidʰavāḥ sarvāḥ   kr̥tā ekeṣuṇā raṇe
   yena sma vidʰavāḥ sarvāḥ   kr̥tā eka_iṣuṇā raṇe /

Verse: 35 
Halfverse: a    imās tās tava rājendravānaryo   vallabʰāḥ sadā
   imās tās tava rāja_indra-vānaryo   vallabʰāḥ sadā /
Halfverse: c    pādair vikr̥ṣṭam adʰvānam   āgatāḥ kiṃ na budʰyase
   pādair vikr̥ṣṭam adʰvānam   āgatāḥ kiṃ na budʰyase /

Verse: 36 
Halfverse: a    taveṣṭā nanu nāmaitā   bʰāryāś candranibʰānanāḥ
   tava_iṣṭā nanu nāma_etā   bʰāryāś candra-nibʰa_ānanāḥ /
Halfverse: c    idānīṃ nekṣase kasmāt   sugrīvaṃ plavageśvaram
   idānīṃ na_īkṣase kasmāt   sugrīvaṃ plavaga_īśvaram /

Verse: 37 
Halfverse: a    ete hi sacivā rājaṃs   tāraprabʰr̥tayas tava
   ete hi sacivā rājaṃs   tāra-prabʰr̥tayas tava /
Halfverse: c    puravāsijanaś cāyaṃ   parivāryāsate 'nagʰa
   pura-vāsi-janaś ca_ayaṃ   parivārya_āsate_anagʰa /

Verse: 38 
Halfverse: a    visarjayainān pravalān   yatʰocitam ariṃdama
   visarjaya_enān pravalān   yatʰā_ucitam ariṃ-dama /
Halfverse: c    tataḥ krīḍāmahe sarvā   vaneṣu madirotkaṭāḥ
   tataḥ krīḍāmahe sarvā   vaneṣu madira_utkaṭāḥ /

Verse: 39 
Halfverse: a    evaṃ vilapatīṃ tārāṃ   patiśokapariplutām
   evaṃ vilapatīṃ tārāṃ   pati-śoka-pariplutām /
Halfverse: c    uttʰāpayanti sma tadā   vānaryaḥ śokakarśitāḥ
   uttʰāpayanti sma tadā   vānaryaḥ śoka-karśitāḥ /

Verse: 40 
Halfverse: a    sugrīveṇa tataḥ sārdʰam   aṅgadaḥ pitaraṃ rudan
   sugrīveṇa tataḥ sārdʰam   aṅgadaḥ pitaraṃ rudan /
Halfverse: c    citām āropayām āsa   śokenābʰihatendriyaḥ
   citām āropayām āsa   śokena_abʰihata_indriyaḥ /

Verse: 41 
Halfverse: a    tato 'gniṃ vidʰivad dattvā   so 'pasavyaṃ cakāra ha
   tato_agniṃ vidʰivad dattvā   so_apasavyaṃ cakāra ha /
Halfverse: c    pitaraṃ dīrgʰam adʰvānaṃ   prastʰitaṃ vyākulendriyaḥ
   pitaraṃ dīrgʰam adʰvānaṃ   prastʰitaṃ vyākula_indriyaḥ /

Verse: 42 
Halfverse: a    saṃskr̥tya vālinaṃ te tu   vidʰipūrvaṃ plavaṃgamāḥ
   saṃskr̥tya vālinaṃ te tu   vidʰi-pūrvaṃ plavaṃ-gamāḥ /
Halfverse: c    ājagmur udakaṃ kartuṃ   nadīṃ śītajalāṃ śubʰām
   ājagmur udakaṃ kartuṃ   nadīṃ śīta-jalāṃ śubʰām /

Verse: 43 
Halfverse: a    tatas te sahitās tatra   aṅgadaṃ stʰāpya cāgrataḥ
   tatas te sahitās tatra   aṅgadaṃ stʰāpya ca_agrataḥ /
Halfverse: c    sugrīvatārāsahitāḥ   siṣicur vāline jalam
   sugrīva-tārā-sahitāḥ   siṣicur vāline jalam /

Verse: 44 
Halfverse: a    sugrīveṇaiva dīnena   dīno bʰūtvā mahābalaḥ
   sugrīveṇa_eva dīnena   dīno bʰūtvā mahā-balaḥ / {!}
Halfverse: c    samānaśokaḥ kākutstʰaḥ   pretakāryāṇy akārayat
   samāna-śokaḥ kākutstʰaḥ   preta-kāryāṇy akārayat / {E}



Next part


This text is part of the TITUS edition of Ramayana.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.