TITUS
Text collection: Phys. 
Physiologus

The Latin Version

(Extract parallel to the OHG version)

On the basis of the edition in
Emil Elias Steinmeyer,
Die kleineren althochdeutschen Sprachdenkmäler,
Berlin: Weidmann 1916 (Neudruck 1963)


Text entry by Thomas Klein,
Bonn, 2005-2006;
TITUS version by Jost Gippert,
Frankfurt a/M, 29.4.2006



Text: 1 
Page of ed.: 124 
Line: 1 
1. De leone.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 2    * Igitur Jacob benedicens filium suum Juda dicebat »Catulus leonis
Line: 3    
Juda filius ....« Tres naturas habet leo: prima, cum ambulat in
Line: 4    
montibus vel silvis, si evenerit, ut queratur a venatoribus, et veniet
Line: 5    
ei odor venatoris ad nares, statim cum cauda delet post se vestigia sua
Line: 6    
quocumque ierit, ut non secutus venator vestigia capiat eum. Sic et
Line: 7    
dominus noster ... missus a sempiterno patre cooperuit intelligibilia
Line: 8    
deitatis sue vestigia. ... Cum dormierit leo, vigilant oculi ejus.
Line: 9    
In aperiendo * sicut et in cantico canticorum testatur sponsus de se
Line: 10    
ipso »Ego dormio et cor meum vigilat«.... Caro enim domini
Line: 11    
quievit, divinitas autem semper ad dexteram patris vigilat. ...
Line: 12    
Cum leena peperit catulum, mortuum cum (l. eum) generans, custodit
Line: 13    
tribus diebus, donec veniens pater ejus die tertio sufflat in faciem ejus
Line: 14    
et vivificat eum. Sic et deus omnipotens pater filium suum dominum
Line: 15    
nostrum tertia die suscitavit a mortuis ...



Text: 2 
Page of ed.: 124 
Line: 16 
2. De panthera.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 17    
Est et animal, quod dicitur panthera, vario quidem colore, sed
Line: 18    
speciosum nimis et mansuetum valde. Physiologus dicit, quod inimicum
Page of ed.: 125  Line: 19    
sit solis draconibus. Cum [commederit] consaciaverit se diversis
Line: 20    
venationibus, recipitur in speluncam suam ponensque se dormit
Line: 21    
per triduum. Surgens autem a somno statim emittit rugitum peraltum
Line: 22    
simulque odorem nimie suavitatis emittit cum rugitu, ita ut odor
Line: 23    
istius modo precellat omnia aromata et pigmenta. Cum ergo audierint
Line: 24    
vocem ejus omnes bestie, quae prope sunt vel longe, congregantes
Line: 25    
se omnes nimiam suavitatem illius secuntur. Solus autem draco, cum
Line: 26    
audierit vocem ejus, abscondit se in subterraneis speluncis; ibi autem ...
Line: 27    
obstupescit immobilis inanisque velut mortuus. ... Sic et dominus
Line: 28    
noster ... omne genus humanum ... per incarnationem suam ad
Line: 29    
se trahens ... dedit dona hominibus. ... Quia panthera varium
Line: 30    
est animal, significat Christum, qui est inconprehensibilis sapientia ...
Line: 31    
et preciosum animal est panthera : ita et Christus, veluti David dicit ...
Line: 32    
»Speciosus forma pre filiis hominum«. Ergo et mansuetum est animal,
Line: 33    
sicut Isayas de Christo »Gaude et letare, filia Syon, quoniam rex tuus
Line: 34    
veniet tibi mansuetus et salvans«. ... dominus noster Jesus Christus,
Line: 35    
postquam satiatus est a judaicis illusionibus, ad ultimum cruce
Line: 36    
suspensus ... dormivit ac requievit in sepulchro; in infernum religavit
Line: 37    
illum draconem magnum, generis humani maximum antiquum
Line: 38    
inimicum. ... tertia die surgens a mortuis ... statim exclamat
Line: 39    
ita, ut in omnem terram audiretur vox ...



Text: 3 
Page of ed.: 126 
Line: 40 
3. Monoceros.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 41    
Est aliud animal, quod graece dicitur monoceros, latine vero unicornis.
Line: 42    
Phisiologus dicit, ... quod sit pusillum animal ... acerrimumque
Line: 43    
habet in capite unum cornu atque nullus venatorum eum
Line: 44    
capere potest. Sed hoc argumento capiunt illum, ducunt puellam
Line: 45    
virginem in illum locum, ubi moratur; ... ille autem mox, ut viderit
Line: 46    
eam, salit in sinum virginis et complectitur eam, sicque comprehenditur ...
Line: 47    
Quod autem unum cornu habet, significat hoc, quod
Line: 48    
Christus dicit »Ego et pater unus sumus«. Capud autem Christi deus ...
Line: 49    
Pusillum est animal propter incarnationis ejus humilitatem ... Qui
Line: 50    
in tantum est acerrimus, ut subtilissimus diabolus intelligere et investigare
Line: 51    
incarnationis ejus misterium non valet, sed sola voluntate
Line: 52    
patris descendit in uterum virginis et verbum caro factum est.



Text: 4 
Page of ed.: 126 
Line: 53 
4. De ydro.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 54    
Est et aliud animal, quod est in Nilo flumine et vocatur hydrus. ...
Line: 55    
satis hoc animal inimicum est corcodrillo. ... Cum viderit corcodrillum
Line: 56    
in litore fluminis dormientem ore aperto, vadit et volitat
Line: 57    
(l. volutat) se in luto ... veniensque insiliet in os corcodrilli, qui subito
Page of ed.: 127  Line: 58    
vivum transgluciet. Hydrus autem dilanians omnia viscera ejus, exiet
Line: 59    
vivus de visceribus ejus, corcodrillo jam mortuo ... et significat
Line: 60    
mortem et infernum vel unumquemque inimicum salvatoris, qui tamen
Line: 61    
assumta mortali natura carne descendit in infernum ... eduxitque
Line: 62    
pene omnes, qui ab eo devorati tenebantur in morte ...



Text: 5 
Page of ed.: 127 
Line: 63 
5. De sirenis et onocenthauris.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 64    
... Sirene ... animalia sunt mortifera, que [a capite] usque ad
Line: 65    
umbilicum figuram femine habent. Extrema pars (l. parte) [usque
Line: 66    
ad pedes] volatilis imaginem tenent atque musicum quoddam dulcissimum
Line: 67    
melodie carmen canant (l. canunt), per quod homines navigantes
Line: 68    
decipiuntur, ita ut persepe auditum demulcentes (l. per
Line: 69    
auditum demulcentem?) sensumque delimentes (l. delenientem?) in
Line: 70    
soporem vertuntur (l. vertantur). Et tunc ille videntes, eo (l. eos)
Line: 71    
esse sopitos, invadunt et laniant carnes eorum. Sic igitur decipiuntur
Line: 72    
illi, qui diabolicis pompis et theatralibus voluptatibus delectari
Line: 73    
(l. delectari) ... efficiuntur ad adverse virtutis avidissima (l. adversarii
Line: 74    
avidissimi ?) preda. Eo modo onocenthaurus duabus naturis
Line: 75    
constat ... Nam superior pars homini similis est posteriorque asino
Line: 76    
similis. ... Per hunc assimilantur vecordes et bilingues homines,
Line: 77    
moribus informes, habentes speciem pietatis, virtutem ejus
Line: 78    
abnegantes ...




Text: 6 
Page of ed.: 128 
Line: 79 
6. De hiena.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 80    
Est et aliud animal, quod graece dicunt (l. dicitur) hiena ...
Line: 81    
aliquando quidem masculus, aliquando quidem femina est et ideo inmundum
Line: 82    
animal est. Cui similes estimati sunt filii Israal, qui primum
Line: 83    
dominum suum coluere, postea ... idola coluerunt. ... id
Line: 84    
est nec fidelis nec perfidus, sed sicut Salemon dicit »Vir duplex corde
Line: 85    
inconstans est in omnibus viis suis«.



Text: 7 
Page of ed.: 128 
Line: 86 
7. De onagro.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 87    
Est et animal aliud, quod dicitur onager ... XXV. die mensis
Line: 88    
faminoltt, qui est martus (l. martii) duodecies (l. duodecimus ?), in
Line: 89    
nocte ruget (l. rugiet), similiter et die, tunc quia cognoscitur, quod
Line: 90    
equinoctium sit et dies noctesque ex numero horarum adequantur.
Line: 91    
Onager igitur figuram diaboli gerit ... Neque rugiet aliquando, nisi
Line: 92    
quando escam querit ...



Text: 8 
Page of ed.: 128 
Line: 93 
8. De elephante.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 94    
Item est bestia, elephans nomine ... intellectum magnum habet
Line: 95    
in se, concupiscentiam vero carnis minime in se habere dicitur. Tempore
Line: 96    
autem suo, cum voluerit filios procreare, vadit in orientem cum
Page of ed.: 129  Line: 97    
femina sua usque in proximum paradisi. Est autem ibidem herba
Line: 98    
mandragora nomine. De cujus fructu femina prior degustet et tunc
Line: 99    
masculum illuc deducet, ut persuasus manducet. Postquam vero manducaverint
Line: 100    
ambo, conveniunt sibi statimque concipit. Cum autem
Line: 101    
venerit tempus pariendi, pergit ad lacum magnum et ingreditur usque
Line: 102    
ad ubera ejus et ibidem parturit super aquam et hoc propter
Line: 103    
draconem facit, qui insidiatur pullis ejus et illi ipsi. ... Isti ergo
Line: 104    
duo elephantes masculus et femina figuram habent Adam et Eve,
Line: 105    
qui erant in paradiso dei ante prevaricationem gloria circumdati,
Line: 106    
nescientes ullum malum, non concupiscencie desideria nec commixtionis
Line: 107    
cogitum (l. coitum). Cum ergo de interdicta arbore gustavit
Line: 108    
mulier, ... tunc precipitati sunt de paradiso in hunc mundum,
Line: 109    
quasi in stagnum aquarum multarum. Quod aliquando aque presens
Line: 110    
seculum significat (l. significant), ... David insinuat, cum dicit
Line: 111    
»Salvum me fac, deus ...«.



Text: 9 
Page of ed.: 129 
Line: 112 
9. De autula.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 113    
Est et animal autula nomine, acerrimum nimis, ita ut nec ullus
Line: 114    
venatorum ei potest appropinquare. Habet enim cornua longa in
Line: 115    
similitudine serre, quibus secare potest maximas quercus; condensa
Line: 116    
et superflua queque arborum incidendo secat, in nullo resistens.
Line: 117    
Quando vero sitierit, venit ad flumen magnum Eufraten et bibit:
Line: 118    
sunt autem ibi virge viticee subtiles et molles. Incipit autem et animal
Line: 119    
illud ludere cum virgulis istis et in ludendo obligat semet ipsum120   cornu, obligatusque ambis cornibus vociferat[que] cum rugitu, quia
Page of ed.: 130  Line: 121    
evadere non potest, gracilibus virgulis circumseptus. Et tunc quilibet
Line: 122    
venatorum absconditus, audiens vocem ejus, currit et ligatum inveniens
Line: 123    
occidit. ... et tu, homo, qui profeceris (l. profiteris) abstinentiam,...
Line: 124    
abscidisti fore (l. forte?) detractiones, cupitidates (l.
Line: 125    
cupiditates), libidines, silvam secularem et pompam diaboli ... Sed
Line: 126    
noli ludere cum vino, in quo est luxuria, nec te obliges et incidas in
Line: 127    
muscipulam adversarii ... vir autem sapiens et prudens a vino et
Line: 128    
muliere se avertit. ...



Text: 10 
Page of ed.: 130 
Line: 129 
10. De Serra.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 130    
Est et animal in mari, quod dicitur serra, spinas habens prope se
Line: 131    
longiores; et cum viderit naves velificantes enatat ad eas erigensque
Line: 132    
pennas et caudam velificat sicut navis et contendit econtra. Cum
Line: 133    
diu fecerit talia, pennas ad se revocat, quia et lassitudine et unda
Line: 134    
revocatur in pristinum locum. Mare significat hunc mundum. Naves
Line: 135    
sunt prophete et apostoli, qui transierunt hunc mundum et vicerunt
Line: 136    
adversarias potestas (l. potestates?) aeris (l. aevi) hujus. Serra vero,
Line: 137    
que non potuit perseverare cum navibus, significat eos, qui temporaliter
Line: 138    
profitentur abstinentiam, sed non perseverant usque in
Line: 139    
finem ...



Text: 11 
Page of ed.: 131 
Line: 140 
11. De vipera.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 141    
... Phisiologus dicit de vipera sua. Quando coitum facit, masculus
Line: 142    
infert os ejus in feminam, et illa degluciens semen abscidit virilia
Line: 143    
ejusdem masculi, et moritur statim. ... Cum autem creverint catuli
Line: 144    
in ventre, viperam perforant, mordentes latus ejus et exeunt
Line: 145    
mortua matre. Vipere comparati sunt pharisei, obscenis operibus
Line: 146    
et desideriis servientes. Occiderunt parentem Christum et matrem
Line: 147    
ecclesiam persecuti sunt. Item in evangelio dicit »Estote prudentes
Line: 148    
sicut serpentes«. ... Tria sunt genera viperarum nocencium. Primum,
Line: 149    
quando senuerit, inpedimentum habet oculorum, ut non videat;
Line: 150    
sed vide quod faciat. Jeiunat enim XL diebus et XL noctibus, donec
Line: 151    
laxetur pellis ejus, tuncque vadens querit excissum petre et per ipsum
Line: 152    
transitum facit sicque exspoliatur et juvenis fit. ... Secunda
Line: 153    
natura draconis est, quando pergit ad bibendum, evomit omne prius
Line: 154    
venenum suum ... Imitemus et nos hujuscemodi draconem, ut,
Line: 155    
quando veniamus aquam bibere, id est sermones divinos in ecclesia
Line: 156    
dei audire, non afferamus nobiscum pulvereas et maculosas secularesque
Line: 157    
concupiscentias. ... Tertia vero natura draconis talis est,
Line: 158    
ut, cum viderit nudum hominem, timens fugiet (l. fugiat) eum, si
Line: 159    
autem vestitum prospexerit, insiliet (l. insiliat) super eum. Et nos
Page of ed.: 132  Line: 160    
prudenter intelligamus, quando pater noster erat in paradiso nudus,
Line: 161    
non prevalebat adversus eum diabolus serpens antiquus.



Text: 12 
Page of ed.: 132 
Line: 162 
12. De lacerta id est saura.
Link to Physiold Link to Physiol2 Link to Physiol1 Link to Physiol3


Line: 163    
Est aquatite (l. volatile) animal, quod lacerta dicitur, clarum ut
Line: 164    
sol. ... quando senuerit, utrisque oculis impeditur, ita ut nec solis
Line: 165    
lumen videat ... Inquirit parietem, adtendentem contra ori[g]entem
Line: 166    
solis et per foramen exit et apertis oculis renovatur. Sic et tu,
Line: 167    
homo, ... quando oculi tui cordis caligentur, quere locum intelligibilem
Line: 168    
orientem versus et ad solem justicie, Christum dominum nostrum
Line: 169    
Jhesum te converte, cujus nomen oriens dicitur, quatenus ...
Line: 170    
lucem misericordie sue ostendat tibi, qui illuminat omnem hominem
Line: 171    
in hunc mundum venientem.



Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 29.4.2006. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.